Samenleven met een virus: nu is hét moment om de aarde te herstellen

De huidige pandemie biedt een kans om ons beheer van natuurlijke hulpbronnen te herzien, stelt Martin Noponen van de Rainforest Alliance. “Ons leven op het land verkeert op dit moment in grote onzekerheid. Nu is hét moment om de natuur het respect te tonen dat zij verdient.”

Jongeren in Nederland, ondersteund door tal van NGO’s, staken vandaag om de overheid ertoe te bewegen serieuzere maatregelen te nemen tegen verdere klimaatverandering. Maar in plaats van te spijbelen van school of de straat op te gaan, verenigen zij zich nu digitaal vanuit huis door de wereldwijde uitbraak van het coronavirus.

Door de natuur te verwoesten, verwoesten we onszelf

Het is ironisch dat klimaatverandering en het coronavirus nauw met elkaar verbonden zijn. Onze onstilbare honger naar gewassen, hout en andere hulpbronnen heeft geleid en leidt nog steeds tot de verwoesting van complete landschappen, waardoor natuurlijke ecosystemen verstoord raken en biodiversiteit verloren gaat. Deze schending van natuurlijke grenzen betekent dat mensen en dieren die normaal bij elkaar uit de buurt blijven, ineens met elkaar in contact komen. Hierdoor kunnen ziekteverwekkers die hiervoor alleen bij dieren voorkwamen, overspringen naar een nieuwe nietsvermoedende menselijke gastheer.

Van dier op mens

Het is inmiddels bekend dat veel opkomende infectieziekten, zoals het nieuwe Covid-19, afkomstig zijn van dieren. De verwoesting van leefgebieden – die verder wordt verergerd door klimaatverandering en economische groei – biedt de perfecte gelegenheid voor het ontstaan van nieuwe ziekten. Bovendien hebben wetenschappers en vele anderen ons al geruime tijd gewezen op de klimaatcrisis en in het bijzonder op de behoefte aan snelle en doeltreffende reactie. Een essentieel stukje van de puzzel in die reactie is het aanpakken van ontbossing en het herstel van bossen.

Schril contrast

Toch heeft de klimaatcrisis niet dezelfde dringende en onmiddellijke respons gekregen als de nieuwe coronacrisis. Zo zullen veel grote merken hun ontbossingsverplichtingen voor 2020 niet nakomen, ondanks dat ze duidelijk hun ambitie voor duurzame toeleveringsketens kenbaar hebben gemaakt.

Dit staat in schril contrast met de voortdurende informatiestroom over de uitbraak van het coronavirus, die ons vrijwel onmiddellijk wakker schudde en aanspoorde tot maatregelen. De gevolgen voor complete landen en hun bevolking dienden als een oproep tot actie voor overheden en individuen, ook als ze zelf nog niet waren getroffen.

Collectieve actie

Iedereen heeft een rol in de nieuwe coronacrisis – overheden moesten snel nieuwe beleidsmaatregelen ontwikkelen en implementeren en veel organisaties moesten overstappen op werken op afstand. Bovendien zijn individuele acties nu belangrijker dan ooit voor het algemeen belang; individuen worden gedwongen om hun dagelijkse gewoontes volledig om te gooien om mensen in risicogroepen te beschermen.

Samen de schouders eronder

Het is zeer bemoedigend om te zien hoe gemeenschappen, het bedrijfsleven en individuen de afgelopen weken tot elkaar kwamen om elkaar te steunen en zich te richten op de dingen die er écht toe doen, om een gevoel van orde en een gezamenlijke ambitie te behouden om de crisis aan te pakken.

Reset

Misschien had de wereld een breekpunt bereikt, zoals een computersysteem dat overbelast raakt door processen die naast elkaar worden uitgevoerd zonder dat ze verbinding kunnen maken of met elkaar coördineren. Misschien was het tijd om af te sluiten en te resetten. Wat de reden ook is, we moeten dit zien als een kans om ons beheer van natuurlijke hulpbronnen te heroverwegen en herzien. Hoe we met elkaar omgaan. Wat écht waardevol voor ons is. Het is tijd om stil te staan en na te denken over hoe we een gezonde en veerkrachtige wereld voor ons zien en kunnen creëren.

Filosoof en schrijver Charles Eisenstein roept iedereen op om weer verliefd te worden op de aarde. Want – zo stelt hij – zodra we de schoonheid van onze planeet ervaren, willen we de natuurlijke wereld automatisch beschermen. Bekijk zijn videoportret voor meer inspiratie:

Een stap voor- of achteruit?

We vragen ons allemaal af wat de economische gevolgen van de pandemie op de lange termijn zullen zijn. Volgens de eerste onderzoeken uit China is er een aanzienlijke daling van de uitstoot van broeikasgassen en luchtvervuiling. Maar zullen de inspanningen om de wereldeconomie nieuw leven in te blazen dit effect niet terugdraaien? En de vernietiging van natuurlijke ecosystemen – en op haar beurt klimaatverandering – juist versnellen in een race om de economische verliezen goed te maken?

Duurzaamheid crucialer dan ooit

Deskundigen waarschuwen dat de inspanningen om klimaatverandering te bestrijden in gevaar kunnen komen door het in diskrediet brengen van de wereldwijde investeringen in schone energie en het afzwakken van de milieudoelstellingen van het bedrijfsleven, zoals het terugdringen van de broeikasgasuitstoot. In Nederland kondigde het kabinet aan de nieuwe plannen om de CO2-uitstoot in het land te verminderen voor zich uit te schuiven. Het is duidelijk dat het voor overheden, het bedrijfsleven en de particuliere sector van cruciaal belang zal zijn om een duurzaam beleid te voeren en te beseffen dat de onderlinge verbinding tussen menselijke, economische en natuurlijke systemen de gezondheid van de aarde bepaalt.

Kantelpunt

We beschikken over alle noodzakelijke tools voor het bereiken van SDG 15: het beschermen, herstellen en bevorderen van duurzaam gebruik van ecosystemen, het duurzame beheer van bossen, het bestrijden van woestijnvorming en het niet alleen stoppen, maar ook terugdraaien van landdegradatie en biodiversiteitsverlies. Laten we daarom opnieuw vormgeven hoe de samenleving werkt; van menselijke interactie en de politieke en economische infrastructuur tot het beheer van natuurlijke hulpbronnen en ecosystemen voor de bescherming van het leven op het land.

Ptthee is een mooi voorbeeld van een regeneratief bedrijf dat met haar lokale thee natuur herstelt en biodiversiteit een boost geeft: 

Hét moment voor actie

Zoals het Global Landscape Forum in een artikel al eerder stelde: ‘Uitstelgedrag, kortetermijndenken en de ontkenning van wetenschappelijk bewijs zijn de kenmerken van onze laksheid op het gebied van klimaatverandering – maar het coronavirus biedt ons de mogelijkheid om die jarenlange gewoontes te doorbreken.’ Laten we dus leren om de natuur het respect te tonen dat zij verdient.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.

Martin Noponen is hoofd Milieuzaken bij de Rainforest Alliance. Een versie van dit artikel werd eerder gepubliceerd door Business Green.