Een levende, houdbare economie vereist een levende bodem
Recent was ik bij twee belangrijke congressen. Op het ene event stond ons darmmicrobioom centraal en op het congres ‘Seed matters’ sprak mijn grote inspirator Vandana Shiva. Ik was geraakt door haar woorden en wie weet resoneren ze ook bij jullie en delen jullie ze ook weer. Misschien creëren we daarmee wel een grote klankschaal die nog heel lang na vibreert. Ik hoop het, omdat de events twee levensbepalende thema’s behandelden.
Twee werelden die symbiotisch met elkaar verbonden (horen te) zijn; de bodem waarop ons eten opgroeit uit veerkrachtige zaden en onze eigen ‘bodem’; ons darmmicrobioom, waar zo’n zeventig tot tachtig procent van ons immuunsysteem (en dus onze veerkracht) zetelt. Hoe mooi is dan dat er op het voedingsgeneeskundecongres volop aandacht was voor de levende bodem en op het zadencongres voor gezondheid en voeding.
Ik deel graag een paar van de uitspraken:
- Een levende, houdbare economie vereist een levende bodem. Levendige mensen hebben levend voedsel nodig uit die levende bodem. Een bodem die ons alle ecosysteemdiensten levert die we nodig hebben. Zie het artikel hidden hunger op MaatschapWij.
- Het menselijk leven is een microkosmos die de macrokosmos ‘imiteert’. Zorg goed voor de macrokosmos en het zorgt voor jou. Vernietig het en het vernietigt jou.
- Alle leven begint vanuit een zaadje. In zaaddiversiteit zit de power van ‘resilience’: Met al zijn intelligentie, stabiliteit en wijsheid in alle jaren ervoor opgedaan. Als we de zaaddiversiteit ‘weggeven’ aan machtige bedrijven leggen we de veerkracht van alles wat leeft in de waagschaal. Zie ook Baas in eigen tuin..
- Als mens willen we allemaal toch aan het stuur van ons eigen leven staan? Dan is het goed om te beseffen dat we eigenlijk ‘inwonen’ bij microben: voor negentig procent bestaan we uit microben met hun eigen genoom, slechts tien procent zijn wijzelf met ons eigen DNA. Onze voedsel- en omgevingskeuzes bepalen voor een groot deel hoe die negentig procent eruit ziet. De vraag is dus of je voor voedsel kiest met veel potentieel gezondheidbevorderende microben of met weinig? Lees meer in De hypothese. Met elke euro die je uitgeeft aan voeding kun je werken aan een gezond darmmicrobioom. En daarmee werk je dan direct aan een gezonde bodem: rucola uit een gezonde bodem leverde zowel kwantitatief als qua diversiteit een enorm verschil op met rucola geteeld op hydrocultuur, meer informatie op de site van Bac2nature.
- Er bestaat geen ‘master’ molecuul, systeem of beweging in het leven. Elk klein onderdeel van het leven is een centrum op zichzelf waar andere delen weer van afhankelijk zijn. Alles is in het grote levensweb van elkaar afhankelijk en met elkaar verbonden. Ook al menen sommigen dat het snelle uitsterven van bepaalde insecten of indicatorplanten er gewoon bij hoort, het is wél een probleem: ze zijn immers een centrum van het leven van andere levende wezens.
- Laten we eten, wat ons leven schenkt doordat het zelf ‘levend’ is, weer een naam en gezicht geven (idee Koos Bakker.). Wat als er in de supermarkt een bordje zou hangen met ‘Zuckertraube’ in plaats van ‘Tomaten’? Of ‘het wonder van Scheemda’ in plaats van doperwt? Zou dat helpen om te beseffen dat er eindeloze energie in is gestopt door de veredelaar van deze zaadvaste rassen, van de bodem, de teler, de zon etc? Ik ben helemaal voor! Het vertelt de consument ook dat er een enorme hoeveelheid energie aan te pas kwam om deze voedselenergie aan jou door te geven. Zodat jij er weer levensenergie uit kunt halen. Eten is zoveel veel meer dan een verzameling van voedingsstoffen (zie mijn artikel Voeg geen jaren toe aan je leven, maar leven aan je jaren).
Vandana riep op om ook biodiversiteit in ons woordgebruik in te voeren en minder ‘de geijkte (cliché) termen’ waar we dagelijks mee overladen worden, te gebruiken. En waar we misschien ook wel een beetje murw van geworden zijn. Gebruik woorden (of beelden of kunst etc.) die uit je hart komen en het hart beroeren. “Wat niet uit het hart komt, zal het hart immers niet raken”, luidt het spreekwoord.
Doe je mee aan het letterlijk en figuurlijk zaadjes planten? Ook al haal je een stoeptegel uit je omgeving weg en je zaait er inheemse planten in, dan doe je al iets moois. En figuurlijk kun je prachtige zaadjes zaaien in gesprekken met mensen: door onze mond open te doen en andere kanten van thema’s te horen die de media niet halen. Het kan er wellicht toe leiden dat we niet elk paradigma of narratief klakkeloos voor waar aannemen. Zoals dat alleen de chemische landbouw de wereld kan redden. De andere kant van het verhaal is namelijk dat alleen biodiversiteit en een robuust ecosysteem ons bestaans- en voedselzekerheid kan bieden.
Vandana’s bijna afsluitende zin was de opsteker van de dag: “We live in terrible times, but if you think of all the possibilities there are, we live in good times. With the possibility for real food, real seeds and real farmers.”
En wat hebben daarvoor een leger aan bondgenoten die voor ons klaar staan; planten, bomen, insecten, het bodemmicrobioom etc. Allemaal werken ze elke dag aan een houdbare toekomst voor ons op deze planeet. Koesteren dus!
