De natuur verdient rechten. Zo krijgen ecosystemen een stem
Niet-mensen zoals dieren, bossen en zeeën mogen niet over zichzelf beslissen. Uitbuiting ligt hierdoor op de loer. Met de Ambassade van de Noordzee wil Anne van Leeuwen een stem geven aan ecosystemen: “Het zit tussen onze oren dat we niet-mensen niet kunnen vertegenwoordigen omdat ze geen stem hebben zoals wij. Ik denk dat niet-mensen heel goed kunnen aangeven wat ze wel en niet willen en welke belangen ze hebben. Wij moeten alleen leren om naar ze te luisteren.”
“In het Antropoceen – paradoxaal het tijdperk van de mens genoemd – zijn we erachter gekomen dat de niet-mensen, die we decennialang hebben genegeerd, een enorme invloed hebben op hoe onze wereld werkt”, vertelt regeneratieve pionier Anne van Leeuwen. “IJsbergen blijken onze kusten vorm te geven, insecten onze landbouwopbrengsten te bepalen en microben onze gemoedstoestand te beïnvloeden. We staan als mens niet langer alleen op het wereldpodium, maar worden geconfronteerd door andere spelers die we – als we problemen zoals klimaatontwrichting en de biodiversiteitscrisis willen oplossen – serieus moeten nemen als politieke actoren.”
Democratie voor mensen én niet-mensen
Om de relatie tussen mens en natuur op een fundamenteel niveau te herdefiniëren hebben we een nieuwe democratische gereedschapskist nodig, stelt Anne. “De Ambassade van de Noordzee is een vrije ruimte voor zee-emancipatie, waarin we onderzoeken hoe we de Noordzee in deze tijd effectief kunnen representeren en ervoor kunnen zorgen dat de zee nog voor 2030 haar eigen rechtspersoon wordt.”
Dat dit voor veel mensen wellicht wat gek klinkt baart Anne geen zorgen. Zo is het in de geschiedenis altijd gegaan. “Ooit vonden we het ondenkbaar dat slaven rechten kregen, of vrouwen, of embryo’s, of dat bedrijven en universiteiten rechtspersonen werden. Dus waarom niet de Noordzee?”
“Als mens staan we niet los van de natuur, maar zijn er onderdeel van”
Goed leren luisteren
Natuurlijk vormt het effectief representeren van de Noordzee – waar de belangen van acht verschillende natiestaten, vissers, zeesterren, de getijden, datakabels, zeemeeuwen, windmolenparken, heremietkreeften, patatkramen, de golven, palingen en zeemeeuwen door elkaar heen lopen – een flinke uitdaging. Maar dat betekent niet dat het niet kan.
“In plaats van te focussen op wat iedere speler is, gaan we vooral kijken naar wat iedere actor binnen de Noordzee doet. Wat is de dynamiek tussen de verschillende spelers? En hoe kunnen we de gemeenschappen zo vertegenwoordigen dat het in het belang is van de meeste betrokkenen?”, vertelt Anne. “Ieder onderzoeksteam bestaat in ieder geval uit een wetenschapper, een beleidsmaker en een verhalenverteller die met elkaar het onderzoek uitvoeren. Dit is een bewuste keuze. Voor ons is zowel rationele als emotionele kennis namelijk valide.”
Onlosmakelijk verbonden
Over tien jaar hoopt Anne dat niet alleen de Noordzee over zichzelf mag beslissen, maar dat de relatie tussen mens en natuur op veel meer plekken ter wereld is herzien. “Als mens staan we niet los van de natuur, maar zijn er onderdeel van. Ik ben ervan overtuigd dat we problemen als klimaatverandering alleen het hoofd kunnen bieden als we die verschuiving in ons denken maken – en onszelf leren zien als onlosmakelijk verbonden met al het andere leven.”
Meer weten over hoe Anne van Leeuwen zich met de Ambassade van de Noordzee inzet voor politieke gelijkheid op Aarde? Bekijk haar videoportret:
Video door: Jeppe van Pruissen, Bart-Jan Prins & Nadine Maarhuis
Op zoek naar meer verhalen over pioniers die onze relatie met de natuur weer harmonieus maken? Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief en krijg ons laatste e-magazine cadeau.
Oorspronkelijk gepubliceerd op 22 januari 2020. Laatste update: 4 december 2021
