Primeur! Een hoofdstuk uit 'Ubuntu, wij zijn de Aarde': Het welzijn van de natuur

In ‘Ubuntu, wij zijn de Aarde’ beschrijven 67 auteurs een parel in hun (werk)leven, iemand in wie zij ‘een kleine Mandela’ zien. Bij MaatschapWij kun je alvast twee hoofdstukken lezen. Deze week: het hoofdstuk van Marjolein Westerterp, maakster van tijdschriften over Afrika. 

De natuur vraagt je jezelf te zijn, de natuur kent geen oordeel; heeft lak aan ons gedoe, maar lijdt er wel onder: zonder oordeel. Sterker nog: de natuur geeft je onophoudelijk de ruimte om te zijn wie je bent. Een ruimte waarin je waarachtigheid ontmoet, en je volledig jezelf kan zijn. De natuur: dat zijn ook wij! – Irene van Lippe-Biesterfeld

Irene van Lippe-Biesterfeld, de mooie prinses, de dwarse omdenker zoals je het nu zou noemen. Die altijd zei: ‘Dit moet anders kunnen.’ De vrouw die haar koninklijke titel achter zich liet om te trouwen met een ideaal. Die later haar idealen ten dienste stelde van de natuur. Die zoals laatdunkend werd gezegd bomen knuffelde, en dat was niet normaal. Irene van Lippe-Biesterfeld is een voorvechter van het herstel van de relatie tussen mens en natuur. Ze startte het NatuurCollege en Stichting NatuurWijs en gaf trainingen in Nederland en Zuid-Afrika. Ze schreef boeken zoals ‘Dialoog met de natuur’, ‘Leven in verbinding’ en ‘Aarde ik hou van jou’.

Diezelfde Irene kocht in Zuid-Afrika een stuk land dat ze vervolgens bewust teruggaf aan de natuur, Bergplaas. In 2016 schreef ze er het gelijknamige boek over, met als ondertitel; de relatie tussen mensen en natuur. Een boek over vijfduizend hectare halfwoestijn in Zuid-Afrika, waar zij de mogelijkheid kreeg op een stuk land de natuur weer de ruimte te bieden en tegelijkertijd een plaats te creëren waar mensen hun band met Moeder Aarde kunnen hervinden. Vijftien jaar lang leefde ze er deels, bewandelde het land, leerde te luisteren en te zien en richtte er het trainingscentrum op.

“Ik ben omdat de natuur is, en omdat zij is, ben ik”

Professor Koka, een wijze Zuid-Afrikaanse Zoeloe

Op haar zestigste verjaardag, die ze daar vierde met haar kinderen, spraken ze de volgende wensen uit:
‘Dat alles wat hier leeft zijn eigen waarde moge hebben.’
‘Dat mensen en dieren elkaar mogen vinden.’
‘Dat zwarte en blanke culturen elkaar hier mogen vinden.’
‘Dat Bergplaas moge uitstralen naar plaatsen waar droefheid en nood heerst.’

Ze citeert professor Koka, een wijze Zuid-Afrikaanse Zoeloe die zei: “Ik ben omdat de natuur is, en omdat zij is, ben ik.” Vanuit die zienswijze kun je volgens Irene handelen vanuit het perspectief van welzijn. “Door de belangen van de natuur te behartigen vanuit de positie van partner of deelnemer laat de mens zijn antropocentrische eigendomsrecht vallen. Het betekent met de natuur samenwerken vanuit een volledige integratie van hart en hoofd.”

In ‘Bergplaas’ laat prinses Irene ons nadenken over hoe wij omgaan met de aarde, wat duurzaamheid betekent, en ze verwoordt haar persoonlijke levensfilosofie waarin verbinding centraal staat. Daarom kwamen er, via het NatuurCollege retraites op Bergplaas. Om het leven weer in het ‘Aarde-thuis’ terug te brengen. Het was haar fysieke, financiële en spirituele bijdrage aan een mogelijke duurzame toekomst voor al het leven. Ze zegt: ‘Het licht in hun ogen en de stralende gezichten van de deelnemers vertelden mij dat ze zichzelf hier hadden ontmoet, het land werkt namelijk als een spiegel. Bergplaas biedt stralende ogen en open harten.’

In de epiloog spreekt ze – het is dan 2016 – haar zorg uit “of we op tijd zullen kunnen voorkomen dat grote delen van de natuur  worden uitgeperst als een citroen waardoor het leven eruit wegvloeit. Overheden, bedrijven, gevoed door consumenten lijken zich  alleen maar op hun kortetermijnbelangen te richten. Maar wanneer maatschappelijke en technische oplossingen hand in hand gaan met verinnerlijkte verbinding met al het leven, zijn we werkelijk op weg naar een mogelijk duurzame toekomst. Iedere kleine stap die elke persoon op aarde zet, kan het leven en de toekomst opwindend en betekenisvol maken en kan de noodzakelijke verandering werkelijkheid doen worden. We zullen dat allemaal samen doen.”

Alles of bijna alles in het leven van de nu 80-jarige prinses draait om de natuur en om haar verbindende kracht. Als reactie op de coronacrisis laat Irene middels een persoonlijke boodschap van zich horen. ‘We zijn de basis van ons bestaan, de natuur, kwijtgeraakt en daarmee een deel van onszelf. Als we dat deel weer terugvinden, denk ik dat dat de mens weer heel zou maken. Het coronavirus is een oproep die ons tot bezinning uitnodigt’, betoogt ze. ‘We gedragen ons als iets aparts. Maar niets kan apart bestaan op aarde. Wij mensen hebben ons afgescheiden van de natuur om ons heen en daarmee ook van een deel van onze innerlijke natuur. Je kunt dus spreken van een tragische dubbele scheiding. Door die scheiding is het vanzelfsprekende uit het leven weg. Er is zoveel nieuw en zoveel anders, de bekende gebaande paden zijn weg en we weten niet meer waar we zijn en waar we heen gaan. Waar willen we naartoe? En wie bepaalt dat?

“Misschien is het ook iets om over na te denken: hoe belangrijk zijn wij? We vinden onszelf erg belangrijk, maar zijn we dat eigenlijk wel, binnen het grotere geheel? Dat heeft met die hoogmoed te maken en met een grondhouding van “Wij zijn belangrijker dan de rest van het leven en daarom kunnen we doen waar we zin in hebben”. Wat een verschrikkelijk misverstand is. Waar we in uitblinken is onze destructieve kracht. Menselijk handelen brengt het leven op de planeet in steeds groter gevaar. Het is aan ons dit te keren, om het leven op aarde een toekomst te geven. Ik hoop dat we tot de conclusie komen dat we weer meer voor elkaar en de aarde gaan kiezen. Het woord samen-leving is een prachtig woord. Want we weten nu aan den lijve hoezeer we verbonden zijn: met elkaar, en de dieren, met de bossen, de planten en de elementen. Het welzijn van de natuur en ons eigen welzijn gaan samen. Als dieren onder druk worden gezet worden ze ziek en wij ook. Wij zijn de natuur. De toekomst van het leven op aarde in al haar diversiteit, bepalen we samen.

Wat je straks wilt kun je nu beginnen, door nu beslissingen te nemen.
Laat liefde je innerlijke drijfveer en je kompas zijn.
Leef bewust.”

Dit is een greep uit het gedachtegoed van Irene van Lippe-Biesterfeld, een prinses waar ik met duizend woorden een diepe en verbindende buiging voor maak.

Uit ‘Ubuntu, wij zijn de Aarde’, door Marjolein Westerterp

Bestel hier het boek ‘Ubuntu, wij zijn de Aarde’. De helft van de opbrengst gaat via Stichting Ubuntu Nederland naar de Amy Biehl Foundation, de andere helft naar het Herman van Veen Arts Center.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.