Een nieuwe economie begint bij de wijk: Carla en Patricia gaan op transitiereis

Grote transities beginnen klein. Vandaag de dag hebben we te maken met een scala aan complexe maatschappelijke vraagstukken. Carla Onderdelinden en Patricia van der Haak vinden de oplossingen voor deze problemen in hun Transitiereizen in wijken. Hun project ‘de all inclusive wijk’ verbindt, verduurzaamt en transformeert. 

We moeten het onderwijs vernieuwen, depolariseren, ons aanpassen aan het veranderende klimaat, een vitale samenleving creëren, anders kijken naar ons werk en bruggen slaan tussen platteland, natuur en stad. In die moerassigheid van complexiteit opereren Carla en Patricia. Dat doen zij door mensen, organisaties en bedrijven met elkaar te verbinden in hun Transitiereizen. “Nu wordt veel gedaan aan symptoombestrijding, terwijl er al jaren oplossingen zijn voor de problemen. Wij helpen bij het verbinden van de losse stukjes die samen de oplossing zijn.”

Lokale economie

Zeven jaar geleden begonnen Carla en Patricia met hun transitiereizen. Ze werkten beiden voor de provincie Gelderland en zagen dat een nieuwe economie echt nodig is. Dat destijds geplante zaadje hebben ze nu als zelfstandig ondernemers doorontwikkeld. Zij zien dat een lokale economie met veel minder bemoeienis van multinationals noodzakelijk is. “Het paradigma van de markt en de winstgedreven economie passen niet meer in deze tijd,” vertellen Carla en Patricia: “Daarom moeten we een nieuwe economie creëren waarbij waardecreatie centraal staat in plaats van winstcreatie.”

Carla Onderdelinden

Omdat het systeem te groot en te log is om in een keer te transformeren, reizen zij naar de dagelijkse praktijk van wijken af om de nieuwe economie te realiseren. Patricia: “In een buurtje is de integraliteit van het leven te vinden.” Op dat niveau wordt het mogelijk om echt iets te veranderen in de levens van mensen. Samen met de wijk gaan ze op reis om van de wijk een ‘all inclusive wijk’ te maken: “Een levend geheel waar nieuwe mogelijkheden ontstaan om het werk dat in een wijk of gebied gedaan moet worden efficiënt, duurzaam en inclusief te organiseren.” In de all inclusive wijk is het zelforganiserend vermogen groot en kunnen de bewoners het huishouden van de wijk met elkaar runnen.

Community building

In de wijk Wijchen-Zuid zijn Patricia en Carla in januari begonnen aan een transitiereis. Zo’n reis begint bij het in kaart brengen van de vraagstukken die leven. Het leerlingenaantal en de sociaal-economische diversiteit gaan achteruit, het voorzieningenhart en de openbare ruimte zijn niet meer geweldig en er ligt een opgave in de energietransitie. Dat kan niemand alleen op zich nemen, daarvoor is samenwerking key, weten Patricia en Carla. Samen met woningbouwcorporatie, bewoners, organisaties, winkeliers en de gemeente kijken ze naar de belangen en wat een ieder kan bijdragen. Patricia: “Dan gaan we de actieve bewoners, de batterijtjes van de buurt, met elkaar verbinden én met de opgaven in de wijk. Door community building zorgen we ervoor dat de dingen die moeten gebeuren in de wijk door de bewoners zelf kunnen worden opgepakt. Hierdoor ontstaat meer veerkracht.”

Leren in een wijkbedrijf

“Met een goed idee kan je nu in de wijk vaak nergens terecht. Een all inclusive wijk lost dat op met een wijkbedrijf. Een wijkbedrijf is van en voor de buurt en wordt gerund door een wijkondernemer. Dat ziet er in elke wijk weer anders uit. In Arnhem in het Spijkerkwartier bijvoorbeeld zit het wijkbedrijf in een groot pand, waar zzp’ers, mensen in de wijk, studenten en sociale ondernemingen, zoals de oesterzwammenkwekerij Spijkerzwam of de fietskoerier De Gele Rijders, zitten. In Winterswijk coachen we de gemeente om een klein werkbedrijf op te zetten in de bloemkoolwijk De Pas. We gaan experimenteren met een nieuwe rol voor de aannemer van de herinrichting: kan deze ook een soort leermeester worden en de bewoners leren en coachen om meer zelf en samen aan de slag met de berg werk die er ligt?,” vertelt het duo.

Patricia van der Haak

Het verhaal van de buurt

In hun reis samen met de wijk zoeken ze naar de rode draden die samen het grotere verhaal van de wijk kunnen worden. Op deze manier gaan buurtbewoners zich meer verbonden voelen met hun wijk. In Wijchen zagen Patricia en Carla dat veel inwoners en lokale ondernemers met kunst en ambacht bezig zijn. Dat kan een perspectief bieden: een wijk vol kunst. “Dat verhaal wordt verspreid door de batterijen van de buurt. Deze gaan met het verhaal onder de arm door de wijk. Vertellen het in de supermarkt, aan de gemeenteraad en de lokale krant, zodat het een verbindend verhaal van de mensen zelf wordt. Wanneer een groter verhaal ontbreekt, krijgen projecten niet echt voet in de aarde. Vertel je dat verhaal wel, dan is structurele verandering mogelijk.”

In Wijchen komen verschillende behoeftes naar voren: een bewoner wil iets met kinderkamers doen, anderen zijn bezig met de circulaire economie, het afval in de wijk en het creëren van een ontmoetingsplek en een werkplaats. Carla: “Wij leggen dan de brokjes bij elkaar. Je kan bijvoorbeeld twee keer in het jaar zolders opruimen, met de gevonden spullen een rommelmarkt organiseren en wat overblijft wordt uitgezocht door iemand die daar nog wat mee kan in de werkplaats. De spullen die afval worden, haalt de gemeente op. Wij sluiten aan bij wat mensen intrinsiek motiveert en zorgen voor ruimte om daarmee aan de slag te gaan in eigen wijk. Mensen komen zelf met ideeën en wij verbinden dat.”

Alles is energie

Ze nemen de principes uit de energetica en de kennis uit de kwantummechanica mee op hun transitiereis. Want dat komt van pas, weten Carla en Patricia. Alles heeft namelijk een plek in een groter systeem. Door op deze manier te kijken, vinden zij antwoorden op problemen die met een gangbare economische bril niet worden gevonden. Vanuit het principe ‘alles is energie’, zien ze dat als je aandacht geeft aan een wijk én perspectief biedt, de levensenergie omhoog gaat. “In het huidige economische systeem ligt de nadruk op denken en doen”, zegt Carla, “en minder op hart en ziel. Op verbinding en wat mensen doen vanuit bezieling. Wanneer we die vier dimensies van denken, doen, hart en betekenis met elkaar verbinden, ontstaat er meer balans.”

Iedere week meer tips en artikelen vol blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd!