Hoe zou het bedrijfsleven eruit zien als we rekening houden met de toekomstige zeven generaties?

De wereld zoals we die kennen is aan het afbrokkelen. Hoewel er zeker nog veel bedrijven zijn die geen verantwoordelijkheid nemen om te werken aan een betere toekomst, draaien anderen het roer om en zeggen vaarwel tegen winstmaximalisatie en oneindige groei. Hoe ver durven deze bedrijven te gaan in het varen van een andere koers en hoe pakken ze dat aan? Organisatiecoach Vincent Deinum gaat op zoek naar hoe ‘de organisaties van de 23e eeuw’ eruit kunnen zien.

Ik luisterde verbluft naar mijn cursusleider Bedrijfskunde toen hij onze groep vertelde dat bedrijven maar één bestaansrecht hebben: winst maken. Ik was – en ben – er sterk van overtuigd dat bedrijven een maatschappelijk nut moeten hebben. Iemand heeft een idee, ziet een nood in de maatschappij en onderneemt daarop. Die nood in de maatschappij wordt vaker als ‘een gat in de markt’ gezien. Waarbij het niet vreemd is dat een bedrijf voor de onderneming een bos platlegt, een inheems volk dwingt te verplaatsen of zich schuldig maakt aan uitbuiting van grondstoffen en mensenrechtenschendingen.

Bedrijven die nu prediken een maatschappelijke missie te hebben, doen dit veelal om zich nóg competitiever op de markt te presenteren.

Goede bedoelingen zijn mooi, maar de praktijk laat nog een ander beeld zien. In het bedrijfsmodel gaan financiële doelen nog steeds voor het welzijn van de Aarde en mensen. En die doelen leiden bijna automatisch tot het wegstrepen van de kosten voor mens en milieu: van wegwerpkleding tot vervuilende elektronica en zelfs toeristische tripjes naar de ruimte zouden een ‘hoger’ doel hebben. Hoe zouden organisaties eruit zien als ze wél zouden doen wat ze zeggen en hun verantwoordelijkheid nemen voor de samenleving?

Het kan anders

Voor inspiratiebronnen kunnen we gerust buiten ons westerse kapitalistische systeem kijken. De Haudenosaunee Confederacy, een van de oudste participatieve democratieën ter wereld, staat nog overeind vanwege waarden zoals de 7th Generation Value: rekening houden met ‘zij die nog niet geboren zijn’. 

De Haudenosaunee Confederacy is een samenwerking van volkeren in het oosten van Noord-Amerika. De confederatie – ook wel ‘People of the Long House’ genoemd vanwege de lange berkenhouten huizen waar ze in woonden – bestaat uit de Mohawk, Oneida, Onondaga, Cayuga en Seneca. De samenwerking was bedoeld om deze Eerste Naties te verenigen voor een vredevolle besluitvorming en harmonie in de regio. De confederatie vormde na meerdere samenwerkingen tussen de Haudenosaunee en de Engelsen (waaronder Benjamin Franklin vanaf 1744) zelfs een inspiratiebron voor de constitutie van de Verenigde Staten. 

Elke natie binnen de confederatie was autonoom, met een raad van hoofden die gekozen werden door de clanmoeder, en hield zelf regie over de interne zaken. De matriarchale structuur zag je ook terug in de families: met in de basis een vrouwelijke voorouder waar iedereen aan verbonden was. De clanmoeder was de leider van de familie van The Long House en alle vrouwelijke afstammelingen, zusters, dochters en kleindochters leefden samen in het huis. Hun mannen trokken bij hen in en de zonen trokken vervolgens in bij de families van de vrouwen die zij trouwden.

Illustratie door Anne van Werven @happy_mail_anne

The Great Law of Peace

Het unieke ten opzichte van andere systemen in de wereld, is de versmelting van waarden en wet. De ‘Grote Wet van Vrede’ leidde de Haudenosaunee door alle aspecten van het leven. Er zit een langer verhaal aan vast, maar in het kort beschrijft deze wet drie belangrijke principes: Billijkheid, Rechtvaardigheid en Gezondheid. Het beschrijft hoe ze anderen horen te behandelen, hoe de democratische samenleving beheerd moet worden en hoe reden belangrijker is dan kracht.

Voor de Haudenosaunee zijn de wet, maatschappij en natuur gelijke partners. In tegenstelling tot de westerse overtuiging dat zij die na ons komen de Aarde erven, gaat de Haudenosaunee Confederacy uit van een perspectief waarbij huidige generaties de Aarde te leen hebben van toekomstige generaties.

In elke besluitvorming in het heden wordt gekeken naar het effect op de toekomstige zeven generaties. Zowel de impact op de buitenwereld als de binnenwereld wordt hierin meegenomen. Dat kan gaan over de natuur, het doorgeven van culturele rituelen, ceremonies en taal en de samenwerking binnen de gemeenschap om harmonie en vrede in stand te houden. 

Een ander verhaal voor het bedrijfsleven

Organisaties die het écht anders willen doen – ik noem ze graag organisaties van de 23e eeuw – vertellen een ander verhaal. Verhalen over de oorsprong van de organisatie, over de grondleggers en over hun voorouders. Verhalen over hoe ze nu werken voor zij die nog na ons komen. Deze organisaties bestaan nog niet, maar er zijn organisaties die al stappen in de juiste richting hebben gezet. Zoals Seventh Generation en Patagonia, die rechtvaardigheid voor de planeet en de volgende generaties letterlijk in hun missie hebben opgenomen en inheemse volkeren in hun strijd om rechtvaardigheid steunen. Of Nederlandse organisaties als Operation Education en Rebel, die hun missie richten op het maken van dat maatschappelijke verschil in praktijk. Of het verhaal van de eigenaren van Squarewise, die besloten hun macht en bezit af te staan en dit her te verdelen onder alle medewerkers. Bij Bord en Stift werken de mensen zonder managers en bazen op basis van gedeelde verantwoordelijkheden, met ruimte om spanning te voelen, te benoemen en op te lossen. En bij Bureau voor Beeldzaken nemen rituelen een belangrijke plek in: er is ruimte voor kwetsbaarheid en liefdevol contact.

Deze organisaties laten hun streven zien om een ‘organisatie van de 23e eeuw’ te worden. Ze kijken naar dat wat hersteld en geheeld moet worden. In onszelf en in onze buitenwereld om ons heen. In deze organisaties met een regeneratieve cultuur mogen liefdevolle werkrelaties ontstaan. Niet op basis van controle en afscheiding, maar op basis van onze natuur en menselijkheid.

Dit artikel is de eerste in een serie gastblogs van Vincent Deinum. In deze serie gaat Vincent op zoek naar ‘organisaties van de 23e eeuw’, met interviews bij Nederlandse organisaties, inheemse perspectieven en een nieuwe hoge lat voor organisaties om zich aan te meten. Vincent werkt als coach en consultant bij U Turn – Coaching & Training, is onderdeel van de Regeneratie Coöperatie en werkt samen met missie gedreven ondernemingen, NGO’s en universiteiten aan de interne organisatie cultuur. 

Wil je geen enkel verhaal over organisaties van de 23e eeuw missen? Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd! En je ontvangt ook nog eens gratis ons laatste e-magazine.