John D. Liu: "Door het landschap te herstellen, herstellen we de menselijke ziel"

Dat je als individu nooit te klein bent om een verschil te maken, bewijst ecoloog en filmmaker John D. Liu. Al ruim dertig jaar draagt hij overal ter wereld bij aan het herstel van zwaar gedegradeerde landschappen. Ook richtte hij Ecosystem Restoration Camps op: een groeiende beweging van ruim 20.000 mensen die op zes continenten tientallen gebieden regenereren.

Sinds het ontstaan van de Aarde 4,6 miljard jaar geleden zijn alle natuurlijke ecosystemen geperfectioneerd. Als we dat terugschalen tot 46 jaar, dan bestaan wij mensen pas vier uur… “En toch denken we het beter te weten en de natuur te kunnen overheersen, met alle gevolgen van dien”, vertelt ecoloog, filmmaker en expert op het gebied van landschapsherstel John D. Liu. “Gelukkig heeft de natuur een enorme regeneratieve kracht. Dus zodra je een eind maakt aan het uitputten van een landschap, zoals monoculturen, intensieve veehouderij en het gebruik van pesticiden, en in plaats daarvan met de natuur begint samen te werken, bijvoorbeeld door te kiezen voor agroforestry-systemen, zie je een gebied binnen enkele jaren herstellen. Dan komt de watercyclus terug, worden bodems weer vruchtbaar, filtert de natuur giftige stoffen uit het systeem en neemt biodiversiteit toe.”

Ecologisch massavernietigingswapen

“De kans dat we op één planeet een zuurstofrijke atmosfeer, een zoetwatersysteem, vruchtbare bodems en zoveel biodiversiteit hebben, is intens klein. We leven echt in het paradijs”, weet John. Toch maken we het kapot, omdat we materialistische zaken waardevoller achten dan de natuurlijke systemen die het leven op Aarde mogelijk maken. “Dit is een ongelooflijke fout in ons economische systeem, die ertoe heeft geleid dat we als mensheid een soort ecologisch massavernietigingswapen zijn geworden.” Bovendien maken we onszelf, met ons verlangen naar alsmaar meer, zielsongelukkig, stelt John. “We hebben een gapend gat van verlangen gecreëerd wat we nooit kunnen opvullen. Landschapsherstel herstelt daarom niet alleen de Aarde, maar ook de menselijke ziel.”

“Geen enkel landschap is gedoemd om te degraderen”

Het Loess Plateau

Begin jaren ‘90 werkt John als journalist in China, het geboorteland van zijn vader. Wakker geschud door de enorme milieuvervuiling die hij om zich heen ziet, besluit hij zijn succesvolle carrière als reporter aan de wilgen te hangen en natuurdocumentaires te gaan maken. “Zo kwam ik in 1995 bij het Loess Plateau terecht, een gebied ongeveer net zo groot als België. Toendertijd was het een van de meest gedegradeerde landschappen ter wereld”, beschrijft John. “Overal zag je kale valleien, een soort Grand Canyons, die waren gevormd door heftige regens. Maar geen druppel was er achtergebleven, want het gebied was kurkdroog.”

Hierdoor realiseert hij zich dat zelfs plekken met voldoende regenval kunnen verwoestijnen, als wij mensen de bodems maar lang genoeg uitputten. John: “Een onbegroeide kale bodem betekent: een gebrek aan wortelstelsels van planten en bomen, die normaliter functioneren als een soort spons – ze nemen water op en houden het vast. Zonder die sponswerking spoelt de vruchtbare toplaag van de bodem bij iedere regenbui weg, waardoor een gebied steeds verder erodeert en degradeert.”

“We moeten onze landschappen op exact dezelfde schaal gaan herstellen als dat we ze nu verwoesten”

Na twintig jaar herstelwerkzaamheden is het Loess Plateau inmiddels groen, vruchtbaar en productief, zo zien we in John’s documentaire ‘The Lessons of the Loess Plateau’. Ook in Ethiopië, Jordanië en andere landen heeft hij de afgelopen dertig jaar bewezen dat grootschalig landschapsherstel mogelijk is. “Eigenlijk is het heel simpel”, zegt John, “geen enkel landschap is van nature gedoemd om te degraderen, zo ontwerpt de natuur ecosystemen namelijk niet. Degradatie komt dus vrijwel altijd door menselijke uitputting. Zodra je daarmee ophoudt, kun je bijna ieder gebied herstellen.”

Het Loess Plateau, voor en na het landschapsherstel. Foto door: Commonland

Ecosystem Restoration Camps

“We moeten onze landschappen op exact dezelfde schaal gaan herstellen als we ze nu verwoesten”, voelt John. Daarom richtte hij in 2017 Ecosystem Restoration Camps op: een wereldwijde beweging van landschapsherstel. “We zijn toen begonnen met één project in het zuidoosten van Spanje, maar inmiddels zijn 57 landschapsherstelprojecten actief op zes verschillende continenten. Meer dan 20.000 mensen hebben daar meegeholpen om 9.000 hectare te herstellen en ruim 2,7 miljoen planten en bomen te planten”, vertelt John trots. “Vóór 2030 moeten dit 100 projecten, één miljoen betrokkenen en 3,1 miljoen hectare land worden.”

Mensen kunnen zich bij alle Ecosystem Restoration Camps aanmelden als vrijwilliger, voor een week of langer, en gedurende die periode leer je hoe je bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit en stroomgebieden herstelt. Om mee te doen hoef je dus geen ecoloog te zijn. Alle herstelprojecten staan met elkaar in contact, om best practices uit te wisselen, en iedereen die zelf een project wil starten kan aan de slag met deze richtlijnen, die je vervolgens binnen jouw lokale context kunt toepassen.

“Alle mensen zijn gelijk. Alle levende wezens zijn gelijk. En: we gaan allemaal dood. Dus wat wil je doen met je leven?”, vraagt John zich hardop af. “Wil je materiële bezittingen verzamelen en macht uitoefenen over mensen en andere levende wezens? Of wil je leven in integriteit met al het leven op Aarde, en dan doodgaan wetende dat je een bijdrage hebt geleverd aan de toekomst van het leven? Het draait niet om de meeste inkomsten vergaren, maar om de beste uitkomsten creëren. Daar moet we onze chi, onze levensenergie, op focussen.”

We Are the Regeneration

Dit is een ingekorte en aangepaste versie. De originele versie vind je op We Are the Regeneration: hét platform over regeneratieve landbouw. Op hun website vind je onder andere verhalen over regeneratieve pioniers en inspirerende evenementen.

Fotografie headerbeeld: Diane van der Marel (voor We Are the Regeneration)