Huisarts Machteld Huber: “Landbouw zou om gezondheid moeten draaien”

Als het aan huisarts en onderzoeker Machteld Huber ligt, is het voedselsysteem van de toekomst lokaal, biologisch en verbonden. Dat is namelijk niet alleen gezonder voor de Aarde, maar ook voor onszelf.

Gezondheid gaat over zoveel meer dan iemands lichamelijke welzijn, weet huisarts en onderzoeker Machteld Huber. Daarom ontwikkelde ze ‘Positieve Gezondheid’: een holistisch concept van gezondheid waarin ook mentaal welbevinden, zingeving, sociale contacten, kwaliteit van leven en je eigen grenzen kennen een belangrijke rol spelen. Machteld: “Uiteindelijk hangt alles met elkaar samen en heeft het één z’n weerslag op het ander.”

Huisarts en onderzoeker Machteld Huber

“In de landbouw geldt dit net zo”, weet Machteld, die bijna dertig jaar aan het Louis Bolk Instituut onderzoek deed naar gezondheid in brede zin en de gezondheidseffecten van reguliere versus biologische teeltmethoden. “We hebben het over het stikstofprobleem, watervervuiling en pesticiden alsof het losse dingen zijn. Terwijl het allemaal symptomen zijn van hetzelfde probleem. Namelijk: een landbouwsector die gericht is op zoveel mogelijk productie tegen zo min mogelijk kosten.” Ze pleit voor een nieuw systeem waarin kwalitatief hoogwaardig biologisch voedsel centraal staat. “Maar om zo’n omwenteling te kunnen maken, moet je met hele goede argumenten komen.”

“Kies je voor verse biologische producten, dan doe je de gezondheid van de Aarde én die van jezelf veel goeds”

Biologisch is gezonder

Gezondheid is zo’n argument, ziet Machteld, waar zelfs de overheid – met alle subsidies voor reguliere landbouw – eigenlijk niet onderuit kan. “Wetenschappelijke onderzoeken die de link leggen tussen Parkinson en pesticiden zijn een goed begin”, stelt Machteld, “maar we hebben ook meer onderzoek nodig dat focust op de positieve effecten van biologisch voedsel, in plaats van op de negatieve effecten van regulier. Zoals dit onderzoek van de Universiteit van Wageningen, waaruit blijkt dat mensen die biologisch eten minder allergieën hebben, minder snel bepaalde kankers krijgen en minder vaak obesitas hebben.”

Hierbij is het wel belangrijk om te beseffen dat ook leefstijl van invloed kan zijn, nuanceert ze. “En hoe mensen koken speelt natuurlijk ook een rol. Want van biologische ingrediënten kun je nog steeds een ongezonde maaltijd maken. Maar over het algemeen geldt: kies je voor verse biologische producten, dan doe je de gezondheid van de Aarde én die van jezelf veel goeds.”

“Ik geloof sterk in de macht van de boodschappentas, dat is zo’n krachtig wapen”

Lokaal en gifvrij

Als het aan Machteld ligt, is de landbouw in 2040 dan ook zo lokaal en biologisch mogelijk én is hoogwaardig biologisch voedsel voor iedereen betaalbaar. “Veel mensen denken dat we met biologische teelt Nederland niet kunnen voeden, maar uit onderzoek blijkt dat dit prima mogelijk is”, legt ze uit. “Alleen zullen we onze export van bulkvoedsel – zoals zuivel, eieren en vlees uit de industriële veehouderij en groenten uit de industriële kassenteelt – moeten verminderen. En daarmee onze positie als de op één na grootste landbouwexporteur ter wereld misschien moeten opgeven.”

Een subsidiesysteem dat boeren die gezondheidswaarde creëren beloont zou hierbij kunnen helpen, pleit Machteld. “Maar ik geloof ook sterk in de macht van de boodschappentas, dat is zo’n krachtig wapen. Want uiteindelijk hebben boeren consumenten nodig die van hun land willen eten en voedsel direct bij ze afnemen. Zodat boeren weer een eerlijke boterham kunnen verdienen en biologisch voedsel tegelijkertijd betaalbaarder wordt. Omdat je alle dure tussenschakels – zoals supermarkten die forse winsten opstrijken, maar ook de kunstmest-, bestrijdingsmiddelen- en veevoer-industrie en de mega slachterijen – er tussenuit haalt en het dus voor iedere portemonnee toegankelijk wordt.”

“Buurtmoestuinen zijn een enorme booster voor onze gezondheid”

Ons weer verbinden met het platteland en voedselproductie is dus cruciaal, stelt Machteld. “Daarom zijn initiatieven zoals Herenboeren, maar ook de vele lokale (stads)boerderijen en tuinderijen die je ziet opkomen zo waardevol”, zegt ze. “Mensen zien daar weer hoe hun eten groeit. Kinderen mogen zelf oogsten en ontdekken dat appels aan een boom groeien. En dat eieren niet uit een fabriek komen. Dit bewustzijn zorgt ervoor dat we ook andere voedselkeuzes gaan maken, en zo onze boodschappentas steeds vaker inzetten als middel voor verandering.”

Machteld Huber in de moestuin Foto: Vincent Boon Photography

Groen maakt gelukkig

Naast je boodschappen bij een lokale en gifvrije boer te doen, nodigt Machteld iedereen uit om zelf aan de slag te gaan met voedselproductie. “Buurtmoestuinen zijn bijvoorbeeld een enorme booster voor onze gezondheid”, weet de huisarts, “omdat groen gelukkig én gezond maakt, net zoals je nuttig voelen en het opdoen van sociale contacten. Plus, het is de ideale plek om te onthaasten.” Zelfs een moestuin op je eigen balkon – ook als die maar één vierkante meter is – kan effect hebben. Machteld: “Al is het maar omdat je daardoor niet langer machteloos toekijkt naar hoe het voedselsysteem op haar grondvesten schudt, maar je een puzzelstukje wordt van de oplossing.”

Dit artikel is onderdeel van de reeks ‘Woordvoerders van de Toekomst’, die we samen met Transitiecoalitie Voedsel maken en die mede mogelijk is gemaakt door het programma Duurzaam Door. Samen zetten we de visionairs die twintig jaar vooruit kijken én die nu al werken aan een gezonder voedsel- en landbouwsysteem in de spotlights. Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, dan ontvang je de volgende verhalen rechtstreeks in je inbox!

Ook uit deze reeks:

• Waarom we volgens Anne van Leeuwen véél meer boeren nodig hebben (en hoe we dat voor elkaar krijgen)
• Frederike Praasterink: “We moeten ons opnieuw afvragen waar ons voedselsysteem voor bedoeld is”
• Voormalig sterrenchef Dalila Sayd maakt gezond en onbespoten eten betaalbaar voor iedereen
• Goed voor boer, burger en bodem: waarom lokaal voedsel volgens Bregje Hamelynck en Geert van der Veer de toekomst heeft