2020 wrapped: de beste verhalen van het afgelopen jaar

Hoewel we bij MaatschapWij meer van samenwerking houden dan van competitie, zijn we natuurlijk altijd nieuwsgierig welke van onze video’s en artikelen het beste scoren. Zo kunnen we onze verhalen voor jullie steeds beter kiezen en vormgeven. En bovendien: iedereen houdt van lijstjes, zeker aan het eind van het jaar. Dus daar gaan we; een jaaroverzicht in vijf artikelen en vijf video’s. 

2020 was een historisch jaar en zal voor altijd verbonden blijven met ‘Het Virus’. Ook voor ons was dat schrikken en herschikken: geen rumoerige en uitgebreide vergaderingen meer, maar alles op afstand met een scherm ertussen. Dat bleek overigens, merkten wij net als miljoenen anderen overal ter wereld, verrassend goed te werken. Oké, gezellig was anders. En we wisten ook toen al dat corona een wereldschokkend effect zou gaan hebben. Maar wacht eens even. Viel er tussen al dat negatieve nieuws dan helemaal geen upside te vinden? Leonard Cohen zong ooit: ‘There is a crack in everything. That’s how the light gets in.’ Waar was het licht in deze crisis?

De juiste snaar op het juiste moment

Onder het motto ‘never let a good good crisis go to waste‘ begonnen we hardop te dromen. We zeiden tegen elkaar: “Dit kan weleens het kantelmoment zijn waar Jan Rotmans het een paar jaar geleden voor onze camera over had.” En we dachten: “Misschien kunnen we het met z’n allen wel de goeie kant op kantelen. Als we echt gaan samenwerken. Ideeën krijgen. In actie komen. En niet terug gaan verlangen naar het ‘oude’ normaal. Wat als…? Een week later hadden we het best gelezen artikel van het jaar te pakken.

Een cool geluid in een verhit debat

Na het bizarre, stille en toch turbulente voorjaar volgde een hete zomer. En niet alleen de zomer was heet. Inmiddels weten we namelijk dat 2020 op een gedeelde eerste plaats staat met 2014 als het warmste jaar ooit sinds de metingen begonnen in 1901. De gemiddelde temperatuur in Nederland kwam dit jaar uit op 11,7 graden. Da’s even slikken. Zelfs de grootste klimaatsceptici draaien hun verhitte kritiek hierdoor inmiddels een graadje lager.

Omdat er in 2020 ook heel wat warmterecords sneuvelden én we met z’n allen in de zomervakantie veel meer tijd thuis doorbrachten als gevolg van corona, schoten de verkoopcijfers van airco’s omhoog. Net als de bereikcijfers van ons artikel over alternatieve afkoeltechnieken; dat werd heel veel gelezen en gedeeld. Een teken dat onze lezers in elk geval weten dat airco’s alleen maar bijdragen aan de opwarming van de Aarde. Zo’n ding aanschaffen is dus een typisch gevalletje penny wise, pound foolish, als het gaat om de planeet en ons leven erop. Ook in de winter het delen waard dus, voor we straks allemaal Australische kersttaferelen hebben in ons steeds warmere kikkerlandje.

Van ‘tiny’ beweging naar ‘massive’ impact

Zoals onze vaste volgers weten zetten we bij MaatschapWij graag mensen in de spotlights die het anders doen. De constructieve rebellen, noemen wij die. Een van de pioniers die we in 2020 interviewden is Marjolein Jonker. Zij woonde tot 2016 in een doodnormaal rijtjeshuis en leefde een ‘gewoon’ negen-tot-vijf bestaan. Tot ze in de Verenigde Staten in aanraking kwam met de Tiny House beweging en op slag verliefd werd.

Ondanks dat niemand in Nederland destijds nog van tiny houses had gehoord, slaagde Marjolein erin om eind 2016 een kavel voor haar huisje te bemachtigen. We zochten haar begin september van dit jaar op en vroegen hoe het was om nu al ruim drie jaar te wonen in een huis van minder dan 50 vierkante meter, midden in de natuur. Haar leven bleek compleet veranderd. Ze is inmiddels eigen baas, brengt veel meer tijd door in de natuur en richt zich in haar werk alleen nog maar op wat ze écht belangrijk vindt. Ook heeft ze zich door haar nieuwe levensstijl gerealiseerd hoe essentieel het is dat we als maatschappij op zoek gaan naar een nieuw normaal. Dat klonk ons natuurlijk als muziek in de oren. En heel veel lezers dus idem dito.

Een nieuwe definitie van economie

Ook op zoek naar een nieuw normaal is Hans Stegeman van Triodos Investment Management. Het mantra ‘groei is goed’ moet wat hem betreft direct overboord. Wat op het eerste gezicht nogal vreemd klinkt uit de mond van iemand die bij een bank werkt. Maar volgens Hans houdt het heilige geloof in oneindige groei een onhoudbaar economisch systeem in stand.

Hij pleit in dit veelbekeken Purpose People videoportret dan ook voor een radicaal andere economie. Een economie waarin welzijn centraal staat en die goed doet voor zowel de mens als de Aarde. Op naar een nieuwe definitie van economie dus. Die volgens Hans trouwens helemaal niet nieuw is. Maar wel ongelofelijk actueel, zoals bleek uit de kijkcijfers.

Nooit werken voor geld en toch goed leven

Geld als bron van al het kwaad? Dat is voor Hans Stegeman wellicht iets te Oudtestamentisch, maar dat het eeuwige neoliberale verlangen naar ‘meer meer meer’ onszelf én de Aarde meer kwaad dan goed doet, heeft inmiddels bijna iedereen wel aardig in de smiezen. En waar het sommigen van ons lukt om een beetje uit die ratrace te stappen door er op z’n minst bewust van te zijn, gaat heel soms iemand een hele grote stap verder. Zoals bodemdeskundige (en constructieve rebel) Marc Siepman, die besloot nooit meer te werken voor geld.

Met als lichtend voorbeeld Charles Eisenstein, ecofilosoof en pleitbezorger van de geefeconomie, besloot Marc om zich met zijn gezin helemaal afhankelijk te maken van giften. ‘Dat kan toch nooit?’ horen we je denken. Dat dachten wij ook. Maar het lukt hem nog steeds. Je kunt zijn avonturen volgen via de blog op zijn website. En hoewel de meesten van ons zich niet kunnen voorstellen om het roer zo radicaal om te gooien, zet het ons in elk geval aan het denken. Dat bleek ook wel uit de vele, vele reacties die we op dit artikel kregen. Oordeel zelf.

Van homo economicus naar mens

Ook volgens pleitbezorger van de betekeniseconomie Kees Klomp moet het roer radicaal om, als we het met z’n allen ten minste willen redden op deze planeet. Gelukkig ziet hij licht aan het eind van de tunnel. In een bevlogen betoog neemt Kees ons mee van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog, via de opkomst van het neoliberalisme, naar de huidige bewustwording dat we voor welzijn veel meer nodig hebben dan alleen welvaart.

Een cruciaal inzicht, dat volgens Kees de voedingsbodem kan zijn voor een economie waarin welzijn, welvaart en welbevinden in balans zijn. “In de economie van de toekomst gaat het veel minder over het individuele, en veel meer over het collectieve belang. We vragen onszelf dan niet langer af: wat wil een klant en wat kan een producent leveren? Maar: wat heeft de gemeenschap nodig? En wat kunnen we van de Aarde vragen? We moeten van Homo Economicus weer mens worden.”

Wat als… grond van ons allemaal zou zijn?

Een van de manieren om het gezamenlijke belang boven ons eigenbelang te stellen, is een op het eerste gezicht bizar idee: grond is van iedereen. Volgens Damaris Matthijsen van Economy Transformers is het dé manier om de kloof tussen arm en rijk te dichten en de Aarde leefbaar te houden. Haar missie: grond vrijmaken uit de economie en weer teruggeven aan gemeenschappen. Want grond – zo stelt ze – is net zoals water en frisse lucht een gemeenschappelijk goed waar iedereen toegang tot zou moeten hebben én waar iedereen over zou moeten kunnen meebeslissen.

“We willen allemaal van betekenis zijn voor de Aarde en voor een ander, maar op dit moment staan perverse financiële prikkels dit in de weg. Als je grond niet langer kunt inzetten voor persoonlijk gewin, krijgt het collectieve belang meer ruimte.” Het klinkt als een onhaalbare utopie. Maar toen ze haar verhaal vertelde voor onze camera bleek het eigenlijk helemaal niet zo onrealistisch als we dachten. Typisch geval van een constructieve rebel, die Damaris.

Eat this: het voedselsysteem van de toekomst

Een miljard kilo aardappelen die ineens ‘over’ is, allerlei gewassen die door de afwezigheid van gastarbeiders niet geoogst kunnen worden, internationale voedselketens waarvan we nu pas merken hoe lang ze eigenlijk zijn én hoezeer we er van afhankelijk zijn geworden; het coronavirus legde dit jaar de ene na de andere fout in ons voedselsysteem bloot. Ook zonder pandemie verspillen we jaarlijks over de hele wereld een derde van ons voedsel. Voedsel dat voor het grootste deel geproduceerd wordt op een manier die ten koste gaat van de Aarde.

Het huidige systeem van monoculturen en bio-industrie zorgt voor extreme uitputting van natuurlijke ecosystemen. En precies die uitputting heeft ervoor gezorgd dat het coronavirus in de eerste plaats heeft kunnen overspringen van dier op mens, met alle gevolgen van dien. Hoe zou het voedselsysteem van de toekomst er dan wél uit moeten zien? MaatschapWij-er van het eerste uur Nadine Maarhuis ging op onderzoek uit en zette vijf noodzakelijke transities op een rij. Uiteraard inclusief tips om zelf bij te dragen aan de hoognodige verandering.

Onze liefde voor de Aarde herontdekken

Met de kennis van nu is het videoportret van natuurfilosoof Matthijs Schouten dat we op 11 maart – toen het coronavirus op het punt stond de hele wereld volledig op haar kop te zetten – bijna profetisch te noemen. Hadden we het net immers niet over hoe de uitbuiting en de daaruit voortvloeiende uitputting van de Aarde ertoe leidde dat het coronavirus zo makkelijk kon overspringen van dier op mens?

Volgens Matthijs heeft dat alles te maken met ons zelf-georiënteerde westerse denken. In deze inspirerende video zegt hij onder andere: “We moeten om te beginnen weer verliefd worden op de Aarde. Haar niet rationeel beschouwen, maar haar weer echt gaan ervaren en ervan genieten. En dan moet we ons realiseren dat we met álles wat we denken, zeggen en doen de toekomst creëren.” Zo is het.

Onze liefde voor elkaar herontdekken

Het verhaal van Teun Toebes bleef het hele jaar terugkomen in de top tien best bekeken publicaties en dat vinden wij helemaal niet vreemd. Want Teun belichaamt ons gedachtengoed: een betere maatschappij krijgen we alleen als we voor elkaar klaarstaan, anderen helpen, zelf initiatief nemen en samenwerken. Met zijn stichting sTeun en Toeverlaat creëert hij gratis geluksmomenten voor dementerende ouderen. Zo kunnen 34 mensen met dementie dagelijks genieten van een silent disco en neemt hij ouderen mee terug naar hun vroegere vak.

Als zorgverlener weet Teun maar al te goed hoe lastig het is om tijd vrij te maken voor persoonlijk contact. Toch is het volgens hem de taak van ons allemaal om mensen op een positieve manier te blijven prikkelen. “Als iedereen het systeem een duwtje in de juiste richting geeft, verandert het. Maar dat moet wel samen.”

Als iedereen het systeem een duwtje in de juiste richting geeft, verandert het. Maar dat moet wel samen

Tot slot: groeien voor het goeie, ook in 2021

Veel van onze verhalen gaan over de noodzaak minder focus te leggen op groei. Maar juist omdat er grenzen aan economische groei zitten, omdat we die heel snel aan het overschrijden zijn én omdat we de wereld anders kunnen inrichten als we maar samenwerken en zelf initiatief nemen, willen wij dat zoveel mogelijk mensen onze verhalen verslinden. Groeien dus. Maar dan voor het goeie. Dat lukte ook in 2020 weer:

• Onze inspiratieplatform groeide met dubbele cijfers: van zo’n 400.000 paginaweergaven in 2019 naar ruim een miljoen in 2020.
• Onze artikelen werden in 2020 door meer dan een half miljoen mensen gelezen.
• Onze video’s werden op Facebook en YouTube meer dan een miljoen keer bekeken.
• Ruim 7.500 mensen ontvangen inmiddels elke zondag onze nieuwsbrief vol positieve inspiratie, tips en sociale en duurzame life hacks. Join the club! 

En al die content zetten we heel bewust niet achter een betaalmuur of een abonnement. We hebben nu eenmaal de belachelijke ambitie om letterlijk heel Nederland te inspireren met onze verhalen over positieve sociale en duurzame impact. Dus willen we dat onze content voor iedereen toegankelijk is én blijft.

Om dat ook de komende jaren zo te houden én onze ambitie waar te maken, hebben we zoveel mogelijk mensen nodig die ons een warm hart toedragen. Help jij ons al die mooie verhalen ook de komende jaren te vinden, vangen en verspreiden? Dat kan al door MaatschapWij te supporten met een (fiscaal aftrekbare) donatie vanaf vijf euro, eenmalig, maandelijks of per kwartaal.

Help jij ons groeien?

Fijne dagen!

Namens het hele team een gezond een gelukkig 2021!