Van status quo naar status eco: met een verbod op ecocide lukt het

Giflozingen, olievervuiling, de kap van oerbossen, overbevissing: nu kan én mag het nog allemaal. Door ecocide als internationale misdaad te erkennen, kunnen we volgens Katy Olivia van Tergouw de Aarde – ‘ons huis waar we allemaal van afhankelijk zijn’ – de bescherming bieden die ze nodig heeft.

“In de tijd van de slavernij zeiden mensen: ‘We kunnen hier niet mee stoppen, want we zijn ervan afhankelijk, en anders stort het hele systeem in elkaar.’ Vandaag de dag worden precies dezelfde argumenten gebruikt als het aankomt op klimaatverandering en de biodiversiteitscrisis”, aldus Katy Olivia van Tergouw, directeur van de Stop Ecocide Foundation en nummer 2 in de Trouw Duurzame 100. “We moeten de transitie vooral héél langzaam doorvoeren, en zoveel mogelijk groei behouden, anders gaat het mis. Maar die tijd hebben we niet. Bovendien gaat het systeem helemaal niet instorten, het wordt gewoon anders. Groene initiatieven worden nu nog enorm tegengewerkt, omdat er nog zoveel investeringen en subsidies naar vervuilende praktijken gaan. Zodra ecocide een misdaad is kan dat niet meer. En dus komt er een heleboel geld vrij voor alles dat groen en fantastisch is.”

“Jarenlang hebben we gezaaid, en we dachten dat het misschien wel nooit zou gebeuren, maar deze wet komt er binnen nu en vijf jaar”

Niet langer ‘extreem’

Toen Katy zich zo’n acht jaar geleden aansloot bij Polly Higgins, de advocate die tot haar overlijden alles op alles heeft gezet om ecocide strafbaar te maken, werden ze gezien als extremen. “Het was radicaal wat we deden en we werden uitgelachen. Zelfs mijn eigen moeder had zoiets van: waar ben je nú weer mee bezig?” Inmiddels zijn de tijden veranderd, weet Katy, ook al lijkt het soms niet zo. “Als je de nieuwsberichten ziet, kun je daar best depressief van worden. Maar achter de schermen is zoveel gaande. Overal zijn zaadjes geplant die nu aan het opkomen zijn. Hetzelfde geldt voor ons. Jarenlang hebben we gezaaid, en we dachten dat het misschien wel nooit zou gebeuren, maar deze wet komt er binnen nu en vijf jaar.”

Wie ga je als eerste pakken?

Op dit moment kent het Statuut van Rome, het oprichtingsverdrag van het Internationaal Strafhof in Den Haag, vier misdaden: genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en het misdrijf van agressie. Door ecocide als vijfde misdaad toe te voegen, kunnen directeuren of politieke leiders persoonlijk vervolgd worden voor het schadelijke beleid van zijn of haar organisatie c.q. land, en daar zelfs de gevangenis voor ingaan. “Mensen vragen me altijd: ‘Wie ga je als eerste pakken?’ Maar daar gaat het helemaal niet om. Ik wil niet dat er zoveel mogelijk mensen achter de tralies belanden voor ecocide, ik wil gewoon dat ecocide stopt. Als we daar een wet voor nodig hebben die fungeert als afschrikmiddel, dan is dat zo.”

“Genocide is onacceptabel, dat is voor iedereen duidelijk. Datzelfde bewustzijn moet er ook komen voor ecocide”

Op dit moment kun je als bedrijf de natuur vernietigen om heel veel geld te verdienen, om zo je aandeelhouders tevreden te houden. Zodra ecocide strafbaar is, kan je die kant simpelweg niet meer op. “Dat betekent dat aandeelhouders dat dus ook niet langer van bedrijven kunnen verlangen”, legt Katy uit. “Je zegt toch ook niet: ‘Je kunt heel veel geld verdienen met genocide, dus laten we massaal genocide plegen om onze aandeelhouders tevreden te houden.’ Nee, genocide is onacceptabel, dat is voor iedereen duidelijk. Datzelfde bewustzijn moet er ook komen voor ecocide.”

Meeste stemmen gelden

Een juridisch team van internationale strafrechtadvocaten heeft zich de afgelopen tijd ontfermd over de precieze definitie van ecocide. Aan de ene kant moet die krachtig genoeg zijn om grootschalige vernietiging te stoppen, anderzijds moeten regeringsleiders er ook mee uit de voeten kunnen. “Dat was een flinke klus, maar het is gelukt.” Nu de definitie af is, is het tijd voor de volgende stap: ervoor zorgen dat tweederde van de op dit moment 123 landen die lid zijn van het Internationaal Strafhof in Den Haag voor de wet stemmen.

“Hoe een wereld zonder ecocide eruit ziet gaat voorbij aan mijn voorstellingsvermogen. Simpelweg omdat het mooier is dan ik me kan voorstellen”

Katy: “Overal ter wereld heb je eilandstaten die nu al te maken hebben met de gevolgen van klimaatverandering. Zij hebben oren naar ecocide-wetgeving, maar hebben niet de middelen om lid te worden van het Internationaal Strafhof, omdat je dan bijvoorbeeld jaarlijks op en neer moet voor de ledenvergadering.” Door deze eilandstaten financieel te ondersteunen en zo in staat te stellen om toch lid te worden, vergroot de Stop Ecocide Foundation de kans om genoeg stemmen binnen te halen. “Daarnaast informeren we burgers overal ter wereld over de mogelijkheid van ecocide-wetgeving. Zodat zij tegen hun politici zeggen: ‘Het kan en dit is hard nodig, dus hop, aan de slag ermee.’”

Een toekomst zonder ecocide

“Hoe een wereld zonder ecocide eruitziet gaat voorbij aan mijn voorstellingsvermogen, simpelweg omdat het mooier is dan ik me kan voorstellen. Maar als ik erover nadenk, dan zie ik: schone lucht, een gezonde Aarde, en een wereld zonder klimaatvluchtelingen en conflicten over natuurlijke hulpbronnen. Dus echt een compleet andere wereld, niet alleen voor de natuur, maar voor de mensheid als geheel.”

Meer weten over de missie en visie van Katy Olivia? Bekijk haar videoportret:

Op zoek naar meer hoopgevende verhalen die laten zien dat het wél anders kan? Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief en ontvang gratis ons laatste e-magazine.