Van stoornis naar anders werkend brein met uitdagingen én talenten. Tijd voor een nieuw verhaal over dyslexie

Veel dyslectische kinderen rollen op school van de ene faalervaring in de andere. Hierdoor verliezen ze hun zelfvertrouwen en de durf om uitdagingen te tackelen. En dat terwijl ze – juist vanwege hun dyslexie – talenten hebben. Tamara Vreeken verlegt de focus naar waar ze wel goed in zijn. Daarmee bouwt zij aan een inclusieve samenleving waarin niet het negatief labelen, maar het omarmen van neurodiversiteit centraal staat.

“Zelf ben ik dyslectisch, ik heb drie dyslectische kinderen en mijn broer is dyslectisch. Dyslexie loopt dus als een rode draad door mijn leven”, vertelt Tamara Vreeken, medeoprichter van de HOI Foundation. “Toen ik zelf op school zat, dachten de leerkrachten dat ik lui en dom was en niet mijn best wilde doen. Ondanks alle nieuwe wetenschappelijke inzichten en onderzoeken wordt dyslexie nog steeds als stoornis behandeld, terwijl het naast uitdagingen juist ook talenten met zich meebrengt. Met onze stichting proberen we het beeld van dyslexie te veranderen van stoornis naar anders werkend brein met uitdagingen én vaardigheden.”

Deuk in het zelfvertrouwen

Zo’n tien procent van alle kinderen heeft dyslexie. Omdat het huidige onderwijssysteem onvoldoende aansluit bij de manier waarop zij leren, krijgen dyslectische kinderen een flinke deuk in hun zelfvertrouwen. Tamara: “Stel je voor dat je naar je werk gaat en daar elke dag dingen moet doen waar je niet goed in bent. Je wordt daar ook nog eens keihard op afgerekend en krijgt onvoldoendes. Zou je met plezier naar je werk gaan en je best blijven doen? Of zou je bang worden om fouten te maken? Dit is precies de situatie waar dyslectische kinderen in zitten. Door continu het gevoel te hebben te falen, lopen kinderen mentale schrammen op. Veel dyslectische kinderen komen hierdoor met een zwak zelfbeeld uit hun schoolperiode, terwijl ze ook hadden kunnen genieten van het leren.”

Dyslectisch en talentvol

Om dit probleem op te lossen moeten we niet alleen focussen op waar dyslectische kinderen moeite mee hebben, maar ons juist ook richten op wat ze wél kunnen. Een dyslectisch brein is namelijk niet minder intelligent, het werkt alleen anders. “Zo hebben dyslectische kinderen moeite met leren lezen, schrijven en woordjes stampen, maar hun episodische geheugen is vaak bovengemiddeld goed ontwikkeld”, legt Tamara uit. “Hierdoor blinken ze uit in het verzinnen en onthouden van verhalen. Maar ook flexibiliteit, creativiteit, het ontdekken van verrassende verbanden en een sterk oplossingsgericht vermogen zijn allemaal dingen die horen bij een dyslectisch brein. En laten dat nu precies de zogenaamde 21st century skills zijn die alsmaar relevanter worden.”

De andere kant van de neurologische medaille

Met de HOI Foundation probeert Tamara dit nieuwe verhaal over dyslexie samen met haar collega’s op zoveel mogelijk plekken te vertellen, onder andere door lesprogramma’s, workshops en masterclasses voor kinderen, ouders, bedrijven, scholen, docenten en dyslexiebehandelaren te organiseren. “We willen ervoor zorgen dat dyslectische kinderen niet langer het gevoel hebben dat er iets mis met hen is. Maar dat ze gaan denken: ‘Bij mij werkt het gewoon iets anders. Ik moet harder werken om te leren lezen en schrijven, maar daar staat tegenover dat ik goed ben in een heleboel andere dingen.’ Als we die andere kant van de neurologische medaille zouden belichten, zouden deze kinderen op een compleet andere manier in de klas zitten. Dan ontstaat durf en zelfvertrouwen om alles waar je zoveel moeite mee hebt aan te gaan en vooruit te komen.”

Dyslexie-proof leren

Daarnaast is het volgens Tamara essentieel dat scholen dyslectische kinderen niet in het keurslijf proberen te duwen, maar oog hebben voor de manier waarop hun hersenen werken. Kleine veranderingen kunnen hierin al een groot verschil maken, weet Tamara. “Een jongen – die veel moeite had met het stampen van Engelse woordjes – gaf ik als tip om voor ieder woord een verhaaltje te verzinnen. Voor ‘elevator’ bedacht hij toen binnen een minuut ‘Elle strikt haar veter in de lift’. Dat was zijn sleutel om te leren, want daar ligt zijn talent.”

Van negatieve labels naar gewoon anders

Net zoals we in de natuur biodiversiteit nodig hebben voor een veerkrachtig systeem, hebben we in de maatschappij neurodiversiteit nodig om elkaar aan te vullen. Tamara pleit ervoor dat we labels niet langer als iets negatiefs zien waarmee we stoornissen diagnosticeren, maar als tool om mensen met anders werkende breinen te identificeren én in staat te stellen om te floreren. “Van dyslexie tot autisme en ADHD: alle labels kennen zowel een uitdagingen-kant als een talenten-kant. Wanneer we anders werkende breinen leren omarmen, kunnen we voor ieder kind bekijken: wat heb jij nodig om in zelfvertrouwen te kunnen leren en je volle potentie te bereiken? Want ook dyslectische kinderen kunnen alles worden wat ze maar willen.”

Meer weten over Tamara’s missie? Bekijk haar videoportret:

Op zoek naar meer verhalen over een inclusieve samenleving? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Je krijgt er ons laatste e-magazine gratis bij cadeau!

Video door: Jeppe van Pruissen & Nadine Maarhuis

Oorspronkelijk gepubliceerd op 19 mei 2021. Laatste update: 21 juli 2023