Zin in de samenleving: Stadsklooster Haarlem

In de serie Zin in de Samenleving belicht MaatschapWij nieuwe plekken van betekenis, verzet en perspectief. Doeners en denkers laten zien dat we een samenleving kunnen maken die zin heeft.  In deze eerste aflevering staat het Stadsklooster Haarlem centraal: schrijfmeditatie in de bibliotheek van de Doopsgezinde Kerk. 

Van de straatkant is niet te zien dat het een kerk is. Als de deur niet uitnodigend open had gestaan, waren we er zo voorbijgelopen. Van binnen is deze verrassend grote voormalige schuilkerk werkelijk schitterend. In de sfeervolle bibliotheek verzamelen mensen in verschillende levensfasen zich voor de schrijfmeditatie.

Het is de bedoeling dat we al schrijvend stilstaan bij momenten uit ons eigen leven, daar met andere ogen naar kijken en ons weer verbonden weten met wat er voor ons toe doet.

Het thema van deze ochtend is ‘Voorpret’. Susanne, de begeleider van de bijeenkomst, geeft een eenvoudige schrijfoefening om het thema te verkennen. Stap voor stap leidt ze ons via steeds andere schrijfopdrachten naar wat er leeft in ons binnenste. Wanneer verheugden we ons ergens op? Hoe was dat? Hoe voelde dat? We schrijven op een zo zintuiglijk mogelijke manier over concrete momenten uit ons leven. Hoe het voelde om met klamme handen en vlinders in je buik op weg te zijn naar de derde date. Moet ik appen dat ik eraan kom of is dat te gretig?

Tussendoor lezen we onze schrijfsels aan elkaar voor. Aandachtig luisterend worden steeds stukjes van ieders persoonlijkheid en geschiedenis zichtbaar. Het geeft een gevoel van gemeenschappelijkheid. We raken vertrouwd met elkaar. De laatste schrijfopdracht confronteert ons met de rol van voorpret in ons leven. Genieten we wel actief genoeg? Met deze vraag gaan we de wereld weer in.

In deze aflevering laten we Judith van der Wildt, directeur Stadsklooster Haarlem, aan het woord.

Op adem komen
“Stadsklooster Haarlem opent deuren en maakt mooie plekken in de stad toegankelijk voor iedere Haarlemmer. We willen deze locaties in het dagelijks leven brengen, om zo ruimte te creëren voor het ervaren van zin. De activiteiten die we programmeren zijn dan ook gericht op zingeving en spiritualiteit en op het faciliteren van ontmoetingen. De stad ervaren als klooster, dat is het idee.

Zingeving is geen luxeproduct, maar onderdeel van het leven. Iedere inwoner van elk dorp en elke stad zou toegang moeten hebben tot een veelheid aan plekken en momenten om op adem te komen. Plekken waar je mensen ontmoet of ervaringen kunt opdoen die je tot waardevolle inzichten brengen. Kortom, plekken waar je welkom bent precies zoals je bent.

“Zingeving is geen luxeproduct”

Ik geloof in de zachte kracht van kleine bewegingen die samen grote veranderingen teweegbrengen. Op die manier kunnen we met elkaar voorleven hoe het óók kan.

Een deelnemer zei eens: ‘Ik ben eraan gewend geraakt langs de zijlijn te staan. Bij Stadsklooster Haarlem heb ik weer het gevoel dat ik ertoe doe, dat ik mee mag doen en erbij hoor.’ Volgens mij vat die mooie quote het effect van Stadsklooster Haarlem samen.

Wij ontwikkelen activiteiten altijd in de driehoek Stadsklooster Haarlem, locatie en aanbieder. De activiteit moet bij alle drie passen. In deze samenwerkingen is samen zoeken en elkaar ontmoeten het motief.

“Samen zoeken en elkaar ontmoeten, is het motief”

De locaties zijn veelal kerken, maar inmiddels organiseren we ook activiteiten op meer plekken, zoals een boekhandel, een theater en in parken. Uitgangspunt is de plek met haar unieke mogelijkheden. Stadsklooster Haarlem gaat niet zomaar in zee met elke aanbieder. Kerken gebruiken Stadsklooster Haarlem ook niet om leden te winnen. Dat werkt niet en is ook niet de bedoeling. We zijn geen concurrent van de kerken, maar een samenwerkingspartner. Veel kerken zoeken naar nieuwe vormen, Stadsklooster Haarlem zoekt juist naar bronnen en bezielde plekken. Gezamenlijk creëren wij de mogelijkheid voor mensen om zin en gemeenschappelijkheid te ervaren en zich thuis te voelen in hun stad.

Ons aanbod heeft doorgaans een vast ritme, bijvoorbeeld wekelijks, rond de volle maan of bij de start van een nieuw jaargetijde. Mensen ontmoeten elkaar daardoor regelmatig. We zijn dit jaar een extra schrijfgroep gestart voor mensen die een jaar in een vaste samenstelling met elkaar willen optrekken. De wens daarvoor is in de open schrijfmeditatie ontstaan. Ik vind het belangrijk dat onze activiteiten voor iedereen toegankelijk blijven, maar dit soort behoeften faciliteren we ook graag.

Wortels
Stadsklooster Haarlem komt voort uit Stichting Kerk zonder Grenzen. Toen deze kerk minder aansluiting kreeg bij de tijdgeest, werd gezocht naar een nieuwe vorm. Een vorm waarin de oude, maar nog steeds actuele waarden op een nieuwe manier tot uitdrukking zouden komen. Dat werd Stadsklooster Haarlem. In het begin was het vooral een idee, een wens voor de stad. Ik houd ervan om op zo’n moment in te stappen. Dat nodigt mij uit om op weg te gaan en nieuwsgierig te blijven.

Inmiddels weten we goed wat werkt en wat niet. We gaan nu het derde seizoen in en groeien vanuit een integere, innerlijke beweging. We worden niet gedreven door een externe ‘push’ of hang naar meer, meer, meer… Vanaf het eerste begin is het uitgangspunt geweest dat het activiteitenprogramma bij voorkeur kostendekkend is, maar niet verantwoordelijk voor de totale financiële dekking van Stadsklooster Haarlem. Er zijn andere inkomstenbronnen nodig om de indirecte kosten te kunnen dekken. We zoeken structurele samenwerkingen met partners die willen meebouwen aan de stad. Ook zoeken we naar manieren om aan te sluiten bij projecten van de overheid voor het sociaal domein. Hier kunnen wij de spirituele component inbrengen. Ongeacht de uitkomst van dat proces is Stadsklooster Haarlem wat mij betreft nu al een succes. De erfenis van Stichting Kerk zonder Grenzen wordt maximaal betekenisvol en passend bij haar wortels ingezet voor de stad.

Kern
Er is nog een voorwaarde voor het slagen van onze activiteiten, samenwerkingen en Stadsklooster Haarlem zelf: het voortdurend levend houden van de vraag van waaruit je handelt en steeds terugkeren naar de bron en de bedoeling. Het gaat erom een zoekende houding te cultiveren en jezelf te trainen in het aanvoelen of het klopt wat je doet.

“Het gaat erom jezelf te trainen in het aanvoelen of het klopt wat je doet”

Het daagt mij voortdurend uit om trouw te blijven aan mezelf en onze kern. Dat is nodig om een tegenwicht te bieden aan de huidige maatschappij die gedomineerd dreigt te worden door snelheid, efficiëntie en oppervlakkigheid. Ik zie het als een continue oefening. Dat is niet altijd makkelijk, maar wel heel verrijkend. Het geeft mij verdieping als mens en in mijn leiderschap. Daar leer ik elke dag van. ‘Opent nieuwe vensters’, dat zette ik ooit op mijn visitekaartje. Ik kom er steeds meer achter hoe goed dat zinnetje eigenlijk klopt.”

Tekst door Ward Huetink (programmacoördinator/onderzoeker bij Socires) en betekenisondernemer en (loopbaan)coach Lia Hol. 

Headerbeeld: Jaap Kroon.

Dit artikel verscheen eerder in Zin in de Samenleving, een publicatie van Vrijzinnigen Nederland en Socires. Samen ontwikkelden zij het programma Structuren van Zingeving, een zoektocht naar nieuwe plekken van ontmoeting en zingeving. 

Vrijzinnigen Nederland is een levensbeschouwelijke vereniging die vrijdenkers en zinzoekers verbindt. Socires is een onafhankelijke denktank gevestigd in Den Haag.