Post corona: wat laten we achter? En wat nemen we mee?

Je kunt het je bijna niet voorstellen nu we er middenin zitten. Maar er komt een dag dat we uit deze crisis zijn en de dagelijkse routine weer voelt als sleur. We kunnen niet wachten tot het zover is. Hoe kijken we straks terug op deze periode? Opgelucht, dat zeker. Toch betrapt eindredacteur Joost zichzelf steeds vaker op een soort premature melancholie. Om te ontdekken of hij de enige is, doet hij een rondje over de redactie. Virtueel, uiteraard. 

Na de eerste schok en het wekenlang driemaal daags checken van de website van Johns Hopkins University – die 24/7 de actuele wereldwijde cijfers over corona kurkdroog uitserveert – hoeveel besmet, hoeveel overleden, in welke landen -, na de woede op hamsteraars enerzijds (volslagen idioten!) en fuck-corona feestgangers anderzijds (hoe moeilijk is het gvd, anderhalve meter, kom niet mijn aura bitch!), na de angst voor het moment dat we bedden tekort zouden komen … na, kortom, de eerste doldrieste weken van deze uiterst curieuze crisis, begint de coronamoeheid zich ontegenzeggelijk in mijn gestel te nestelen. Ik zit allang niet meer op het puntje van mijn stoel bij elk journaal. Sterker nog, ik kijk het liefst alleen nog maar Netflix of films. Of ik ga een boek lezen. Of wandelen. Fuck corona, maar dan anders.

Dichterbij dan ooit

Want je mag het eigenlijk niet denken – laat staan opschrijven – maar onder het motto ‘never waste a good crisis’, hoop ik toch dat ik er ergens als een rijker mens uitkom. En dat gaat niet over geld. Als ik door de ogen van mijn kinderen kijken, denk ik dat zij zich deze tijd vooral zullen herinneren als gezellig, ondanks alles. Ze krijgen meer aandacht van ons, we helpen ze elke dag met schoolwerk, we doen veel vaker spelletjes. We zijn elke dag de hele dag zo ongelofelijk dichtbij ze. Ik zie hoe de jongste (groep 3) steeds snel afgeleid is tijdens zijn spellingoefeningen maar zich lachend door de sommen slaat. Hoe hij oog heeft voor een koolmees in de tuin, hoe het zonlicht valt, de schaduw die lijkt op een draak. Op bezoek in de wereld van een bijna zevenjarig jongetje. Ook ik zie meer details. De opmars van het voorjaar voltrekt zich voor mijn ogen. Dat gebeurt natuurlijk ieder jaar. Maar nu zie ik het gebeuren. Het leven verstilt, de wereld verkleint en ergens is dat onbetaalbaar mooi.

Dus vroeg ik me af, buiten de angst, de ellende en de onzekerheid die we natuurlijk liever kwijt dan rijk zijn: is er ook een andere kant aan deze medaille? Benieuwd of ik de enige ben die af en toe een voorsprong neemt op de melancholie, vroeg ik de mensen om me heen bij MaatschapWij: “Wat laat je straks achter, en wat neem je mee uit deze crisis?” Te beginnen met het eerste.

Angst voor gezondheid en dierbaren

“Heb je gemerkt dat je met een grote boog om mensen heen loopt op straat?” vraagt Marije. “Het gevoel dat andere mensen eng of gevaarlijk zijn of dat ik dat kan zijn voor anderen. Dat laat ik als eerste achter.” Liesbeth noemt het geen muziek kunnen maken in groepsverband (I feel you sister) en natuurlijk daarboven de angst voor de gezondheid van jezelf of van dierbaren.

Onze communitymanager Nathalie vertrok begin dit jaar naar Argentinië, waar ze werd overvallen door de maatregelen tegen het virus. “In Argentinië geldt al weken een complete lockdown. Dat betekent dat je echt niemand kan zien, ook niet met 1,5 meter afstand, en zelfs niet naar buiten kunt voor een blokje om. Ook zij heeft grote zorgen om geliefden. “Wat als zij ziek worden? In 2014 heb ik afscheid moeten nemen van mijn vader die onverwacht overleed toen ik in het buitenland zat. Maar toen kon ik op z’n minst terugvliegen om afscheid te nemen en te rouwen met mijn familie. Als er nu iets gebeurt met één van mijn dierbaren in Nederland kan ik helemaal niks.”

Machteloosheid en onbehagen

Dat gevoel van machteloosheid, van niet in control zijn, komt op verschillende manieren bij iedereen terug. Sophie is astmapatiënt en loopt dus meer risico: “De angst dat ik zelf ziek word of één van mijn dierbaren en dat ik dan niet meer goed voor ze kan zorgen en ze eenzaam en alleen in een ziekenhuis belanden zonder vertrouwd iemand in de buurt.” Verder noemt zij het onbehagen. “Het onheilspellende gevoel dat er steeds is, dat er iets om ons heen gebeurt waar we zelf weinig invloed op kunnen uitoefenen en waarvan we nu doen alsof we het wel kunnen, de schijnveiligheid in onze kleine cel.”

Negatief nieuws en fysieke afstand

Wat van het team ook op de ‘achterlaten’-stapel mag is de constante stroom aan negatief nieuws. Raoul: ‘Eenzijdig en niet constructief.” Nadine noemt hierin met name “de eindeloze stroom aan kille cijfers van hoeveel mensen er zijn overleden en op de IC liggen.” Marije: “Dat het nieuws alleen maar over corona gaat en ik, hoewel corona-moe tot in mijn botten, het toch obsessief blijf lezen.” Zij noemt verder “dat we geen dingen kunnen doen waarvoor een fysieke ontmoeting echt belangrijk is. In mijn geval: een zwangerschapscursus. Dat had ik heel graag in real life gedaan, niet via een scherm.”

Ook Werner, normaal gesproken veel op pad om het verhaal van MaatschapWij te vertellen, mist het sociale contact en het onder de mensen zijn tijdens de werkdag. Daarnaast mag ook de eentonigheid van de dagen van hem achterblijven. Nadine vierde haar verjaardag in splendid isolation en vult aan: “Dat geldt niet alleen op het werk maar ook privé. Het ontbreken van echt contact met vrienden en familie. Ze geen dikke knuffel kunnen geven als je elkaar ziet, het op een paar meter afstand naar elkaar zwaaien.” Nathalie: “Niet op kraamvisite kunnen als er een baby geboren is, een huwelijk, een nieuwe baan. Het niet fysiek kunnen delen van dat soort mijlpalen.”

Thuisonderwijs en moralisme

Zelf denk ik aan het thuis lesgeven naast je normale werk. Fleur slaat aan: “Ja! Geen tijd hebben om te werken of iets anders gedaan te krijgen met twee kleine kids thuis.”

Redacteur Roanne (nog geen kinderen) heeft soms het gevoel in een politiestaat beland te zijn. “Het moralisme: als je ziek bent heb je niet goed genoeg opgelet, geen 1,5 meter afstand genomen en je handen niet goed gewassen. En als je naar iemand toe gaat is er altijd een soort schuldgevoel, een stemmetje dat zegt ‘eigenlijk mag je dit helemaal niet’. Ook achterlaten: die boete van 400 euro die je boven het hoofd hangt als je met meer dan drie mensen bent: politiestaat.”

Onzekere toekomst

Als laatste op de stapel gooien we het gevoel van onzekerheid over de nabije toekomst. Roos zegt het mooi: “Wanneer kunnen we ons leven weer gaan oppakken? En hoe zal dat eruit zien? Wanneer kunnen we weer plannen gaan maken?” “En wat zijn de consequenties voor alle positieve duurzame en sociale ontwikkelingen die in gang waren gezet”, vraagt Nadine zich af. “Zal deze crisis die versnellen, of juist niet?” Liesbeth noemt de onzekerheid over werk en continuïteit. Nathalie vraagt zich daarnaast af hoelang we het mentaal allemaal nog volhouden.

Roanne: “Blijft dit sombere gevoel?”

Op de stapel ‘achterlaten’ liggen dus zorgen over onze eigen gezondheid en die van de mensen om ons heen, het gevoel van isolatie, het negatieve nieuws, de politiestaat, onzekerheid over de toekomst. Eens kijken wat we meenemen.

“Je gaat de kleine dingen extra waarderen”

Meer tijd en aandacht

Fleur trapt af: “De kinderen wekenlang thuis hebben en leven in de flow van de dag. En zien dat kleine kinderen opbloeien als hun wereldje zo overzichtelijk is. En je niet hoeft te haasten van en naar de opvang.” Dat herken ik. “Geen brooddozen klaarmaken, niet iedereen achter z’n broek aan zitten om op tijd op school te zijn.” Fleur: “Er is minder ruis, minder afleiding.” Het meer tijd met je kinderen doorbrengen mag van mij ook zeker mee.

Ik ga nu elke middag om een uur of vijf met mijn drie kids voetballen op het schoolplein. Er is dan niemand, alleen wij. Twee potjes, twee tegen twee. Dat zou ik ook post-corona elke dag wel willen doen. Sophie heeft kinderen in de puberleeftijd en ouder en ziet het ook bij haar kinderen: “Er worden veel meer spelletjes gedaan, ping pong wedstrijdjes en voetbal hebben de plek ingenomen van de hectiek van drie keer per week training en zaterdag wedstrijden.” Nadine: “De tijd om elke dag te sporten, boeken te lezen, uit te rusten en écht de tijd te nemen voor dingen die normaal even snel tussendoor moeten, zoals de hond uitlaten of koken. Nemen we mee!”

Minder sociale verplichtingen

Marije zou graag ook post-corona meer tijd nemen om te lezen, te haken (onvermoede hobby’s in ons team!), klusjes te doen en het weekend helemaal voor zichzelf te hebben. Opvallend wel: iedereen noemt ‘minder sociale verplichtingen’ als iets om mee te nemen. Da’s dus heel dubbel, want aan de andere kant snakt iedereen ook naar meer sociale interactie. Maar de voordelen van een lege sociale agenda zijn blijkbaar groot. Bij Nadine leidt het tot meer waardering voor de kleine dingen: ‘Door de afwezigheid van alle haast, stress en ruis, ga je juist de kleine dingen – zoals een bordspelletje, een aflevering van Boer zoekt Vrouw (guilty pleasure!) of een biertje in de zon – extra waarderen.” Tenslotte heeft iedereen veel minder last van FOMO (fear of missing out). Logisch want er gebeurt niks en je kunt nergens heen.

“Het overgeleverd zijn aan iets groters en daarin je weg vinden en schikken heeft iets moois”

Tijd voor (zelf)reflectie en ontplooiing

Werner ervaart meer ruimte en tijd voor bezinning en reflectie doordat je uit de waan van de dag wordt gehaald. Raoul doet online cursussen waar hij normaal niet aan toe zou komen. “Ik ben ook aan het tuinieren en zuurdesembrood aan het bakken.” Fleur heeft nog een rake omschrijving voor deze bizarre tijd: “Het is een oefening in overgave en vertrouwen. Er is zoveel geregeld en maakbaar in ons ‘normale’ leven. Het overgeleverd zijn aan iets groters en daarin je weg vinden en schikken heeft iets moois.”

De saamhorigheid en solidariteit

Het besef waar het in het leven echt om draait is bij ons allemaal weer glashelder. Sophie: “Het prachtige saamhorigheidsgevoel in gezin, de buurt, ‘t hele land.” We zitten allemaal in hetzelfde schuitje en we moeten echt samenwerken om hier uit te komen. Ook Liesbeth ziet hoe de crisis het beste in ons naar boven haalt. “De vriendelijkheid en bereidheid van mensen om elkaar te helpen is zo groot.” Roos: “Dat mensen voor elkaar klaar staan, hard werken voor het welzijn van anderen en dat deze tijd echt gedragen wordt door de samenleving als geheel. Dat geeft vertrouwen en energie voor de toekomst, zowel voor onze maatschappij als voor mij persoonlijk.”

Roanne: “Het gevoel verbonden met elkaar te zijn, omdat we allemaal door hetzelfde heen gaan. De mogelijkheid de wereld te veranderen en systemen te doorbreken. Dit momentum geeft een gevoel dat er nu van alles kan veranderen waardoor de aarde, de dieren en de mensheid meer met elkaar kunnen gaan samenleven. Dat is een heerlijk gevoel.”

Nathalie hoopt dat deze crisis ook positieve verandering versnelt. “Ik geniet nu enorm van de beelden van de natuur die herstelt, van het ontbreken van het geluid van auto’s, van de solidariteit die je ziet ontstaan … als we weer teruggaan naar hoe het was, dan ga ik die dingen heel erg missen. Ik hoop dat we als samenleving de omschakeling weten te maken.”

Wat we meenemen uit deze crisis: meer tijd een aandacht voor elkaar en onszelf. Het gevoel van verbondenheid. De veerkracht en flexibiliteit van mensen en vooral: ons ongekende vermogen tot samenwerken als het er echt toe doet. Laten we dat meenemen.

Dan komt het vast goed.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.