Thuis op deze Aarde
Voor haar boek ‘Thuis op deze aarde’ is Roanne van Baren (oud-redacteur MaatschapWij) op zoek naar andere manieren van samenleven. Dit brengt haar naar boerderijen, buurttuinen, woongemeenschappen, kloosters, pelgrimages en oude culturen. De mensen op deze plekken hebben iets met elkaar gemeen: ze voelen zich verbonden met zichzelf, met andere mensen, met dieren en met de aarde. Roanne neemt ons mee op een zoektocht naar verbindingen in een individuele samenleving.
Home is where I want to be
Pick me up and turn me round
I feel numb, born with a weak heart
I guess I must be having fun
The less we say about it the better
Make it up as we go along
Feet on the ground, head in the sky
[…]
I’m just an animal looking for a home, and
Share the same space for a minute or two
– Talking Heads – ‘This must be the place’
Op de markt op zaterdag voel ik me thuis, als ik groenten en brood direct van de persoon koop die het heeft geproduceerd. Als ik op ga in de roes van de dansvloer en er even geen ‘ik’ meer is. Als ik door het bos loop, vogels hoor tjilpen, een glimp van een hert opvang en hondsdraf op een open plek ontdek. Als ik met mijn kat opgerold op mijn schoot luister naar het verdriet van een geliefde en het gespin troost brengt. Als ik woorden schrijf, heel erg dichtbij mijn gevoel, iemand zich herkent in het geschrevene en even minder eenzaam is. Dan voel ik me thuis. Maar het grootste deel van ons leven wordt opgeslokt door andere zaken: door geld verdienen om te kunnen overleven, door individueel presteren om maatschappelijk gezien ‘ertoe te doen’, door toenemende zorgen over oorlog, ongelijkheid, verlies van biodiversiteit, klimaatcrisis en het onrecht dat mens, dier en natuur wordt aangedaan op dagelijkse basis. Het existeren in deze context trekt veel van ons in een depressie, burn-out of eenzaamheid. En daar zijn we niet thuis.
Verbindingen
Thuis is daar waar we graag zijn, waar we rust, geborgenheid, veiligheid en verbondenheid ervaren, denk ik. We koppelen het aan de plek waar we veel tijd doorbrengen, slapen, ontbijten, avondeten, tot rust komen, waar we misschien wel kinderen krijgen en op een dag sterven. Misschien ook aan een buurt, dorp of stad en aan mensen en dieren die belangrijk voor ons zijn; aan familie, een partner, vrienden, buren of huisdieren waar we mee samenleven.
“Als ik me niet verbonden voel met ‘het grotere verhaal’ blijft er iets knagen”
Thuis zijn verbindingen die we ervaren met onze omgeving. En daarmee reikt het eigenlijk verder dan onze intieme sfeer. Want ik kan me nog zo thuis voelen in mijn stad, huis, met mijn kat, vrienden en familie, maar als ik me niet verbonden voel met ‘het grotere verhaal’ waarin we samenleven, blijft er iets knagen. De verbinding met de gebruiken, de verhalen en de systemen waarmee we leven – zowel ecologisch, economisch, politiek als religieus van aard – beïnvloeden hoe ‘thuis’ we ons kunnen voelen in de samenleving waarin we leven, met de wereld om ons heen.
En deze verbindingen zijn in een individuele samenleving niet vanzelfsprekend. Sommige verbindingen zijn verbroken, zoals de verbinding met een grotere gemeenschap van mensen en dieren, met onze leefomgeving, met de seizoenen en met het klimaat waarin we leven. Andere verbindingen zijn moeilijk om te voelen omdat ze er niet voor ‘ons’ lijken te zijn – zoals de manier waarop we onze economie hebben ingericht en de mate waarin dit ons leven van alledag beïnvloed. De afwezigheid van een thuis gevoel in ‘het grote verhaal’ waarin we leven, geeft iets ontheemds. We missen de gevoelens van rust, geborgenheid, veiligheid en verbondenheid waarmee ‘thuis voelen’ gepaard gaat.
Ontheemd
Omdat deze onverbondenheid al voordat wij geboren werden in gang is gezet, zijn we ons vaak niet bewust van het ontheemde gevoel waarmee we rondlopen. Het sluimert eerder op de achtergrond als een onuitgesproken onbehagelijk gevoel, een sluimerende depressie of een gevoel van zinloosheid. Wanneer je ‘thuis’ ooit bent verloren in de intieme sfeer, bijvoorbeeld door het verlies van een woning of de dood van een geliefde, werd misschien in de afwezigheid van thuis duidelijk wat ‘thuis’ is. Als we haar tegendeel ervaren, voelen we thuis scherp. Onze wortels worden losgeknipt, verbindingen verbroken, waardoor we bungelen. Omdat ‘het grote thuis’ al langer zoek is, weten we vaak niet wat thuis in de brede zin van het woord kan zijn, hoe we met elkaar, onze leefomgeving en iets dat onszelf overstijgt samen kunnen leven waardoor we ons wel verbonden voelen met de wereld waarin we leven.
Geworteld
Maar, thuis is niet verdwenen. We herinneren haar, als we naar de markt gaan, als we opgaan op de dansvloer, als we hondsdraf herkennen en een kat horen spinnen. Dan weten we dat we de verbindingen met thuis kunnen herstellen. Want er zijn andere manieren van samenleven. Niet zo heel ver hier vandaan. Oeroude verhalen vertellen over deze manieren. Om ons heen worden andere samenlevingsvormen in woongemeenschappen uitgeprobeerd. En op boerderijen en buurttuinen wordt de relatie tussen natuur en mens hersteld. Deze manieren leren ons iets over wortelen; over hoe verbinding met de Aarde, een groter geheel en een gemeenschap essentieel zijn om thuis te kunnen komen en hoe deze onlosmakelijk verbonden met elkaar zijn.
“We weten dat we de verbindingen met thuis kunnen herstellen”
In mijn boek ‘Thuis op deze Aarde’ neem ik je mee in mijn zoektocht naar andere manieren van samenleven en hoe we onze dagelijkse levens kunnen verrijken met deze meer aardse en verbonden manieren. Zodat, hopelijk, thuis steeds meer aanwezig dan afwezig is, we op ten duur kunnen zeggen ‘ik ben thuis’ en we de Aarde, ons huis, niet verwoesten maar koesteren.
Steun
Om dit te kunnen schrijven, ben ik een crowdfunding begonnen. Zo kan ik interviewen, op reportage gaan, onderzoeken, literatuur lezen, ervaringen verwerken, schrijven en herschrijven én ondertussen in leven blijven in dezelfde individuele context waarvoor ik alternatieven zoek. Als dank krijgen donateurs toegang tot exclusieve columns en essays op Substack, benoeming in het dankwoord, het boek ‘Thuis op deze aarde’, een uitnodiging voor de boekpresentatie, een poster van de omslag of een gesprek waarin ruimte is voor vragen, kritiek, worstelingen en overwegingen over deze ontheemde samenleving. Alle steun is heel welkom!
“Voeten op de grond, hoofd in de lucht, ik ben maar een dier op zoek naar een thuis, en het delen van dezelfde ruimte voor een minuut of twee”
Tekst: Roanne van Baren
Roanne duikt in de moeilijke vragen van deze tijd, onderzoekt het hele palet en komt boven water met nieuwe perspectieven en verhalen.
