Onderschat nooit wat je niet kunt zien

Willard Wigan wordt wel het achtste wereldwonder genoemd. Zijn met de hand gemaakte kunstcreaties zijn onzichtbaar voor het blote oog. “Op school werd ik vanwege mijn dyslexie beschouwd als mislukkeling. Ik besloot hier niet naar te luisteren en creëerde mijn eigen wereld.” 

Wigan paste niet in het keurslijf van klaslokaal en samenleving en ging op zoek naar een wereld waarin hij zichzelf wel kon zijn. “Mijn reis begon op vijfjarige leeftijd. Mijn moeder bracht me naar school en nam op het schoolplein afscheid van me. Zonder dat ze het in de gaten had, liep ik stiekem terug en verschool me in een schuurtje in de tuin. Toen mijn moeder ontdekte dat ik spijbelde en begreep hoeveel moeite ik had met de manier waarop ik op school werd behandeld, kreeg ik geen straf. Wel stuurde ze me terug naar school, maar gaf me tegelijkertijd de ruimte om mijn leven te leven. Ik zag bijvoorbeeld dat een hond een mierenhoop had beschadigd. Uit compassie maakte ik kleine huisjes voor de mieren. Als gereedschap gebruikte ik een scheermesje van mijn vader en bouwde een heel dorp, zelfs met een ophaalbrug voor het paleis van de koningin. Ik voerde hele gesprekken met de mieren en gaf ze honing en suiker. Toen mijn moeder dit zag, was ze overweldigd en stimuleerde me door te gaan. ‘Als het niet klein genoeg is, dan is het niet groot genoeg. Hoe kleiner je werkt, hoe groter je naam’, zei ze.”

“Ik was niet meer te stoppen. Iedere keer als ik iets aan mijn moeder liet zien, dan zei ze: ‘Ah, dat is te groot, veel te groot’. Ze prikkelde me doorlopend om mezelf te verbeteren. Tegelijkertijd maakte mijn moeder me duidelijk dat ik goed was zoals ik ben. Dit had ik op school nooit gehoord. Daar werd ik voor straf achterin de klas gezet. Maar voor mij was het geen straf, want ik kon naar buiten kijken. Ik zag vlinders, spinnetjes en de kleine wereld van insecten. Het was alsof ik naar Disney Land werd gestuurd. Toen ik later mijn kleine kunstwerkjes op het schoolplein deelde met andere kinderen proefde ik hun enthousiasme. Voor het eerst werd ik gezien.”

Guinness Book of Records
De microscopische kunstwerken van Wigan zijn veelal kleiner dan een menselijke bloedcel en niet groter dan 1/13 deel van een rijstkorrel. “Je hebt geluk. Je treft me net na het breken van een nieuw record. Ik heb zojuist veertien kamelen in het oog van een naald geplaatst.”

Enkele van zijn records zijn vermeld in The Guinness Book of Records. Zijn eerste wereldrecord stamt uit 2002 voor het kleinste beeldhouwwerk ooit gemaakt door een menselijke hand. Het gaat om een 24-karaats gouden motorfiets, geplaatst in een ‘uitgeboorde’ nekhaar van Wigan zelf. Zijn tweede wereldrecord is een uit Kevlar gesneden beeld, dat hij heeft geplaatst in een uitgehold gedeelte van een eigen baardstoppel. Het zou in een menselijke embryo passen.

Creatiekracht
Deze kleinste sculpturen ter wereld zijn bijna onvergankelijk. Kevlar, nylon, katoen, microscopisch gesneden houtsnippers en stukjes spinnenwebben zijn enkele van de materialen die worden gebruikt om de microsculpturen te maken. Wigans gereedschap is met de hand gemaakt. Tijdens exposities kunnen mensen het werk alleen zien via professionele onderzoeksmicroscopen.

“Het scheppingsproces is alsof je met een naald in een ballon prikt zonder dat de ballon knapt. Het is moeilijk en uitputtend. Ik geniet van het resultaat. Het proces van het maken is soms bijna letterlijk om gek van te worden. Wat me voortbeweegt, is de liefde voor het werk, de liefde voor mensen en de wil om mensen hun eigen creatiekracht te laten voelen. Net als topsporters ben ik nooit tevreden. Mocht er ooit een moment komen dat ik tevreden ben, dan stop ik ermee. Ondertussen moet ik extreem stil werken, alsof ik bijna overleden ben. Ik kan alleen creëren als mijn lichaam en geest helemaal stil zijn. De feitelijke creatie vindt plaats in de stilte van het centrum tussen twee hartslagen. Alleen op die manier kan ik mijn hand stilhouden.”

“Het scheppingsproces is met een naald in een ballon prikken zonder ie knapt”

Doorzettingsvermogen
“In het creatieproces gaat er veel fout. Ik zit vaak 16 tot 18 uur per dag te werken aan een paar kleine onderdelen voor een kunstwerkje. En dat wekenlang. Het werkt alleen als ik volkomen stil ben, lichamelijk en geestelijk. Overal liggen risico’s op de loer. Ik heb bijvoorbeeld wel eens vergeten mijn adem in te houden en een kunstwerkje ingeademd. Of er landt een vlieg op het kunstwerkje. In zo’n 75 procent van de tijd gaat het fout en moet er opnieuw een balans worden gevonden. Het is de kunst om in het leven onze fouten en vergissingen te verwelkomen. Om ze een les te laten zijn. Om te weten waar het mis is gegaan en ervoor te zorgen dat het niet nog een keer gebeurt. Falen is een instrument om te leren. Ik gebruik geen nanotechnologie. Het is geen machine die het werk maakt. Het is allemaal gemaakt met mijn handen, de kleinste handgemaakte kunstwerken in de geschiedenis.”

Kracht van de natuur
“Ik mag dan wel niet kunnen lezen of schrijven, ik kan wél praten. Mijn moeder stimuleerde me om te zien wat ik wél kan. ‘Zorg ervoor dat je daarin het beste wordt’, zei ze. Mijn leraren begrepen me niet, net zoals vandaag de dag miljoenen kinderen met ‘leerachterstanden’ niet worden begrepen. In mijn tijd was autisme nog niet gediagnosticeerd. Mijn lichaam was op school, maar in mijn hoofd was ik ergens anders. Ik ben weggerend van school, had geen zin om verder te worden ontmoedigd om mijn leven te leiden. Hierdoor heb ik de blauwdruk van mijn leven ontdekt. Ik dook de natuur in. Aan de rand van het water ervaarde ik gelukzaligheid door te kijken naar de drakenvliegen, de vlinders en door te luisteren naar het tjilpen van de vogels. Ik voelde de zon op mijn gezicht en ontdekte waarnaar ik op zoek was: het leven. Niet door iets te doen, maar gewoon door het te ervaren. Het was een geschenk uit de hemel.”

Bijzondere mensen
“Ik hoop dat het delen van mijn werk en levenservaringen een bron van inspiratie mag zijn en al die mensen mag bereiken die niet standaard passen in het onderwijssysteem. Ik wil deze mensen, die niet in de reguliere systemen passen, aanmoedigen om hun eigen stappen te zetten. We spreken vaak over ‘beperkingen’, terwijl alleen onze manier van kijken beperkt is. Er is zoveel wél mogelijk. We oordelen zo snel. Als we twee mensen zien – de één met veel onderwijs, de ander met weinig – zijn we geneigd te denken dat degene met méér onderwijs beter is. Het zegt echter helemaal niets over wat we doen en wie we zijn. Ook zegt het niets over de kwaliteit van leven van beide mensen. ‘Niets’ bestaat helemaal niet. Er is altijd iets, ook al denken we van niet. Onze ogen zien maar een stukje van alles dat er is. Meestal menen we zeker te weten wat we zien, zonder echt te weten wat we waarnemen. Onderschat nooit iets wat je niet kunt zien.”

Meer informatie: www.willardwiganmbe.com

Fotografie: Willard Wigan

Tekst door: Ivo Valkenburg
Ivo overleed in juli 2022 op 55-jarige leeftijd in zijn geliefde Transsylvanië.
Dit is een bewerking van het artikel dat in de zomereditie 2021 is gepubliceerd in het New Financial Magazine.