Kun je de maan horen?

Het was een koude juni-avond en de winter stond voor de deur. De Melkweg hing laag in de Kalahari-nacht. En terwijl de frisse woestijnlucht begon te wervelen, zette ik mijn kraag op en schuifelde ik dichter naar het kampvuur. De dansende schaduwen van ons kampvuur kietelden de glinsterende ogen van de gezichten om me heen, terwijl ze tevreden in de sintels staarden. We waren allemaal alleen met onze gedachten. Het leek of alles wat er was hier was. Op dat moment raakte de oude Bosjesman mijn arm lichtjes aan en keek omhoog naar de uitgestrekte lege lucht. “Kun je de maan horen?” vroeg  hij zachtjes.

Zulke momenten echoën in de eeuwigheid. De oude man was onze gids, zijn taal was een mengeling van gebroken Engels en gebaren. Hij was thuis in de stilte. Door zijn nederigheid heeft hij ons meer geleerd over onze wereld en onze omgang ermee dan welk leerboek of encyclopedie dat ooit zou kunnen. Hij leerde ons dat een gesprek in wezen gaat over luisteren en niet over praten. Het gaat erom meer over jezelf te ontdekken via de verhalen van anderen. Hij liet ons inzien dat woorden zonder stilte niet meer dan ruis zijn.

“De oude man liet ons inzien dat woorden zonder stilte niet meer dan ruis zijn”

Maar zijn vraag over de maan intrigeerde mij. Kon hij de maan echt horen? Tot dat moment had ik er nooit aan gedacht om naar de maan te luisteren noch had ik me ooit afgevraagd of de maan enig geluid maakte. Dus luisterde ik roerloos, zo aandachtig als ik kon. Ik hield mijn adem in. Er was niets. Na een tijdje glimlachte de oude man en richtte zijn comfortabele blik weer op het kampvuur. Ik bleef luisteren.

Een van de deelnemers begon te spreken. Woorden van waarheid werden gedeeld. En samen met hen stapten rauwe gevoelens, emoties en angsten uit de schaduw naar het licht om zich te openbaren. Zijn metgezellen luisterden en bleven stil uit respect voor zijn eerlijkheid en kwetsbaarheid. Toen zijn verhaal was vrijgegeven, waren diepe gevoelens van steun en begrip rond het kampvuur voelbaar. Het werd een diep inspirerende, verzoenende en opwindende avond.

Het begon met luisteren. Fundamenten verschoven. Percepties veranderden.

Ik glimlachte dankbaar naar de oude Bosjesman en staarde weer naar de maan.

Vruchtbare grond
Deze gedenkwaardige avond vond een tijd terug plaats. Ik ben blij om te kunnen delen dat de zaden van transformatie van die avond in de deelnemers zijn gaan groeien en bij ieder van hen tot wasdom zijn gekomen. Het gesprek vormde de vruchtbare grond.

Gesprekken vormen de kern van elke sociale interactie en discussie. Een gesprek is een kans om te delen en te ontdekken. Om te geven en om te nemen. Een kennismarkt. We zijn immers een sociale soort en het welzijn van onze buurman, collega, partner of teamgenoot zou voor ons volstrekt relevant moeten zijn. Voor een samenleving die een groot deel van haar tijd besteedt aan debat, discussie, teamvergaderingen, besluitvorming of conflictoplossing, is het cruciaal om ‘het gesprek’ weer te omarmen.

“Voor een samenleving is het cruciaal om ‘het gesprek’ weer te omarmen”

Met ongeveer 200.000 jaar is de traditionele San- of Bosjesmannencultuur de oudste op aarde. Het vertegenwoordigt de blauwdrukken van het menselijk ras, en als dat zo is, verenigt het onze oorsprong in een levensstijl in harmonie met de natuur. Een levensstijl waarin compromissen, medeleven en samenleven centraal staan om te kunnen overleven. Bovendien hebben de San een uiterst geavanceerde en verfijnde cultuur om conflicten te vermijden en op te lossen. Dit is de oorsprong van de Afrikaanse manier van betekenisvolle dialoog.

En deze eeuwenoude geest van natuurlijk leiderschap nemen we mee naar onze gesprekken in het wild. Zittend op de grond. Dit eenvoudige gebaar plaatst ons allemaal op hetzelfde niveau. Het ontkoppelt onze pretenties en zorgt ervoor dat verschillen in religie, positie of financiële status ons niet verdelen maar verenigen.  Gesprekken worden gevoerd tijdens wandelingen, op zoek naar olifanten, leeuwen, buffels, nijlpaarden, antilopen en giraffen. Op deze manier hebben we allemaal zicht op het pad en de sporen die voor ons liggen, waardoor we allemaal in het moment zijn en open staan.

Innerlijk leiderschap
Wat de natuur mij heeft geleerd, is dat in ieder van ons een mens en een professional schuilt. Een mens is wie je bent, terwijl je beroep is wat je bent. Je bent als mens per definitie bewust en verbonden en dat mag niet worden versimpeld door wat je voor de kost doet. Wie je bent is niet hetzelfde als wat je bent.

“Wie je bent is niet hetzelfde als wat je bent”

Je professionele leiderschap is een uiterlijk proces dat je door leren, studeren of ervaren hebt verworven en ontwikkeld. Je verzamelt informatie en gegevens uit je omgeving en maakt deze eigen. Maar jouw menselijke (of innerlijke) leiderschap komt uit een geheel andere ruimte. Het gaat over de voeding van je menselijke ziel en een verruiming van je bewustzijn. Dit is een spiritueel proces.

Voor mij is het belangrijk veel tijd te besteden aan het begeleiden van jonge safarigidsen. Het is mijn overtuiging dat hoe bewuster en nieuwsgieriger een gids wordt hoe effectiever en impactvoller hij als gids zal worden. En dat gaat vanzelf. Het is het bijproduct van een betekenisvolle ontmoeting met het zelf.

Stel je nu een groep mensen voor die in een zakelijke omgeving discussiëren over een probleem of conflictkwestie. Geen bankiers, financiers, advocaten, marketeers of influencers, maar gewoon mensen die een gesprek vanuit het hart voeren. Open en eerlijk delen en daarbij kwetsbaarheid door de deur laten. Zij worden uitgenodigd om wat de boeddhistische zenmeester Thich Nhat Hahn empathisch te luisteren noemt. Je zult instinctief weten wanneer de tijd rijp is om te spreken en je eigen kwetsbaarheid te tonen. En dat geldt voor alle aanwezigen.

“Via de verhalen van anderen kunnen we iets meer over onszelf ontdekken”

Als we empathisch luisteren, vrij van vooroordelen of reacties, kunnen we via de verhalen van anderen iets meer over onszelf ontdekken. Onze perceptie van de persoon of het probleem kan veranderen en transformeren en er ontstaat op organische wijze vruchtbare grond. Ik ben ervan overtuigd dat leiderschap voortkomt uit gedeelde kwetsbaarheid. Het vindt plaats zodra eigendom en verantwoordelijkheid van zowel probleem als oplossing door alle betrokkenen worden gedragen. En dat roept een uiterst belangrijke vraag op: kunnen leiderschap en transformatie gescheiden worden? Door te luisteren kun je ontdekken.

Magisch
Tijdens het gesprek heeft iedere persoon het zaadje van een oplossing in handen om in de vruchtbare grond te planten. Met andere woorden: door samenwerking kan de oplossing vanuit de groep ontstaan ​​en groeien. Voorwaarde is wel dat een ieder open moet staan voor compromissen. Dit is in feite een bekend Afrikaans spreekwoord en verwijst naar de kunst van het converseren. Een moeilijk en uitdagend proces voor ons in onze egowereld, waar een verandering van perceptie als een bedreiging voor ons welzijn of zelfs als een mislukking wordt beschouwd.

Misschien komt het allemaal neer op vertrouwen. Tijdens een gesprek vanuit het hart geloof ik dat de kiem van vertrouwen bij alle deelnemers wordt geraakt. De gedeelde kwetsbaarheid stelt ons open om steun te bieden. Zodra we onvoorwaardelijke steun ontvangen, gebeurt er iets opmerkelijks. We doen dit zonder enige verwachting van beloning of rendement. Het is zo waardevol dat we het weggeven. Dit is de wortel van vertrouwen. Op dit punt wordt een compromis werkelijkheid. En veranderen percepties. En vindt er transformatie plaats.

“Gedeelde kwetsbaarheid stelt ons open om steun te bieden”

De kiem van vertrouwen wordt tijdens zo’n gesprek aangeraakt, maar vertrouwen wordt pas echt verdiend in de ruimte en tijd tussen de gesprekken in. Dit is waar we de daad bij het woord kunnen voegen, waar de magie plaatsvindt, wordt versterkt en in stand wordt gehouden. Regelmatig terugkeren naar de basis van het gesprek, het empathisch luisteren, is essentieel.

Luisteren om te zien
In de moderne samenleving hebben we de kunst van het gesprek uit het oog verloren. Een krachtig, egogedreven debat is de norm, waarbij de sterkste en krachtigste mening prevaleert. In het House of Commons, de belangrijkste wetgevende kamer van Groot-Brittannië, liggen twee rode lijnen op de vloer. De lijnen geven aan waar de tegengestelde partijen van een debat zich bevinden en op afstand van elkaar staan. Vanuit deze ruimte worden meningen, beledigingen en overtuigingen naar elkaar geslingerd. De ruimte tussen de rode lijnen is precies tweeënhalve meter, de lengte van twee middeleeuwse zwaarden! De kloof, die vandaag de dag nog steeds metaforisch bestaat, was bedoeld om een ​​gewelddadig duel tussen afgevaardigden te voorkomen. Ik vraag me af hoeveel belangrijke en historische politieke beslissingen, die van groot mondiaal belang zijn, onder zulke omstandigheden zijn genomen. En wellicht nog steeds?

“Gesprekken vanuit het hart zijn essentieel voor elke sociale, ecologische of economische discussie”

Gesprekken vanuit het hart zijn essentieel voor elke sociale, ecologische of economische discussie. We hebben dringend behoefte om terug te keren naar de oude regels voor betrokkenheid. Terug te keren om verder te gaan. Die van naar elkaar luisteren.

We dienen onze perceptie en ons begrip te verbeteren voordat we beleid afdwingen, waardoor de mens vanuit het hart in gesprek kan komen. Upgraden we immers ook niet onze mobiele telefoons, auto’s of huizen? Hoe komt het dan dat we het meest fundamentele gevoel van verbondenheid dat we bezitten – onze perceptie – niet opwaarderen?

Oké, terug naar het kampvuur. En de maan. Ik keer vaak terug naar de Kalahari om mezelf open te stellen voor de stilte. Toch weet ik nog steeds niet zeker of de maan daadwerkelijk geluid maakt. Maar ik weet ook dat ik nooit zal stoppen met luisteren.

Tekst: Alan McSmith
Alan is ruim dertig jaar wildernisgids en natuurbeschermer. In de wildernis laat hij het belang en de betekenis van natuur diep ervaren, evenals de urgentie om ons natuurlijk erfgoed te behouden en te herstellen. Alan is tevens een inspirerend spreker en auteur. Meer informatie:www.alanmcmsmith.com

Vertaling: Willem Vreeswijk.