Schrijfwedstrijd ‘Wat nou vrede?’: Joerie van Looij

Geen onderwerp is zo oud en zo actueel als vrede. Wat is de weg van vrede, hoe ziet die eruit? Uitgeverij Zilt, Optimist Media en MaatschapWij organiseerden de schrijfwedstrijd Wat nou Vrede? Uit tientallen inzendingen koos de jury – bestaande uit Jeanet Hamstra, Job Koskamp, Brian de Mello, Willem Vreeswijk en initiatiefnemer Ron van Es – vijf verhalen die op de verschillende media worden gepubliceerd. Eerder publiceerden we het winnende verhaal: Een duif zegt niet alleen roekoe van Timon J. Beeftink. Dit keer de derde van de andere vier ‘beste’ verhalen: Ode aan de vrede van Joerie van Looij. Eerder publiceerden we de verhalen van Vanessa Umboh en Leida Schuringa.

Ode aan de vrede
Afgelopen september vierde Valkenswaard 80 jaar bevrijding.
Dat herdenken is ongelofelijk belangrijk,
Misschien wel het meest voor wie de oorlog niet heeft meegemaakt.
Want het is zo makkelijk om vrede maar heel gewoon te vinden.
Iets wat er altijd geweest is. Iets wat er gewoon is.
Maar is die vrede er wel?

De wereld staat al lang in brand.
De maatschappij is diep verdeeld
En de toekomst van onze kinderen ligt onder vuur.

En dat leidt tot wrijving
We moeten het klimaat redden
Terwijl onze persoonlijke offers maar een 1000ste van een 1000ste van het probleem oplossen
We moeten iedereen omarmen zoals hij is
Terwijl wat we niet kennen vaak raar, vreemd, bedreigend kan voelen
We moeten andere mensen helpen
Terwijl we ook genoeg eigen uitdagingen hebben
We moeten, we moeten, we moeten steeds meer, en we mogen steeds minder
Minder vliegen, minder vlees eten, minder autorijden, minder stoken, minder kopen, minder foute grappen maken

En mijn problemen dan?
Hoor je als reactie
Wie heeft daar nog oog voor?
Want er is ook armoede, en woningnood, en ongelijkheid, en oorlog, of de dreiging ervan
En de boodschappen worden iedere week duurder
Er is angst, en er is stress, polarisatie, onbehagen, achterdocht, onvrede
En vroeger kon je voor een gulden ……….

En uit die onmacht
Of uit opportunisme
Worden er zondebokken gezocht,
En gevonden,
En bedreigd,
En weggejaagd,
En dat lost natuurlijk helemaal niks op
Maar het leidt wel af
En het houdt ons flink bezig

Het leven wordt er niet leuker op
En het licht aan het eind van de tunnel is een heel slap led-lampje
En we willen helemaal geen slap led-lampje, we willen een dikke vette gloeilamp
Zo een waar je je handen aan brandt, zo een uit de tijd dat alles makkelijker ging en beter was.
Toen geluk nog heel gewoon was.

En op mijn beurt zeg ik dan
Dat veel van deze klachten waar zijn,
Maar veel andere problemen door politici misbruikt worden, voor eigen gewin
Vertekend, en in een verkeerd daglicht geplaatst
En vroeger was niet alles beter
En het ligt niet aan de migrant
We doen het zelf
Het is het beleid dat wij hebben gekozen
En herkozen en herkozen

En dan gaan we kiften en kijven, en bekvechten, en welles nietes,
En de ketel verwijten dat ie zwart ziet
En dat je dat ook al niet meer mag zeggen. En dat dat ongehoord is.
En wat jij of ik, of in ieder geval de ander, allemaal anders moet vinden en anders moet doen
En zo gaat alle tijd verloren
En worden we nog banger, bozer en ongelukkiger

Wat als we nu eens bij onszelf blijven
Welke onvrede staat jou in de weg om in vrede te leven
Met jezelf, met de ander en met de toekomst.
Want jezelf is wat jij kunt veranderen, jouw doen en laten, dat is jóuw verantwoordelijkheid

Verbeeld jezelf
Dit is je situatie: je eten, onderdak en gezondheid zijn gegarandeerd
Voor de rest leef je in meer of minder luxe,
En dat wil je niet kwijt,
Denk je

Maar vraag nu jezelf:
Waar word ik echt gelukkig van?
Niet wat hebben mijn buren, vrienden en collega’s
Niet wat zeggen reclames, influencers en algoritmes
Nee, waar wordt jíj gelukkig van …. En echt gelukkig, lang gelukkig, niet even maar
Is het liefde, familie, vrienden,
iets creëren, iets leren, iets ontdekken,
iemand helpen, iets goeds dan, even helemaal niets doen,
de zon, het bos, de zee

Dat is allemaal niet te koop

Kan minder ook meer zijn?
Is minder consumeren misschien juist de weg naar meer tijd en aandacht voor jezelf?

Stel jezelf nog een andere vraag:
Hoe wil je herinnerd worden?
Door je kinderen, en hun kinderen, en hun kinderen, en hun kinderen
Aan je carrière, je prestige, je statussymbolen
Of aan je verhalen, je eigenaardigheden, je grote hart, je vriendschap
En dat je een goede voorouder was
Dat je wat over had voor anderen, waar en wanneer ze ook leefden
Mens, dier of boom, je vond allen belangrijk
Je begreep dat alles samenhing, verbonden was,
Dat samenwerken de moeite waard was
Voor die bijzondere bol leven in die onmetelijk zwarte kosmos

Is een beetje minder dan een opoffering of de vervulling van wie je eigenlijk wilt zijn
Is vrede met jezelf, de ander en de toekomst misschien de enige weg naar het ware geluk?
En is die werkelijk zo moeilijk te vinden en bewandelen?

Een oude rabbi vroeg eens aan zijn leerlingen:
hoe kun je het moment bepalen waarin de nacht ten einde is en de dag begint
Is het ’t moment als je uit de verte een hond van een schaap kunt onderscheiden?  Vroeg één van zijn leerlingen. Nee zei de rabbi
Is het als je van verre een dadelboom van een vijgenboom kunt onderscheiden? Vroeg een ander. Nee zei de rabbi. Maar wat dan? Vroegen de kinderen.
Het is als je in het gezicht van een mens kunt kijken en daarin je zuster of je broeder ziet. Je daarin een medemens, een naaste ziet. Tot dat moment is de nacht bij ons.

Lieve mensen,
Wij zijn verantwoordelijk voor onszelf
We kunnen de wereld niet in ons eentje veranderen
Maar alles is verbonden,
Iedere steen in de rivier verandert de loop een beetje
Laten we licht in de nacht brengen en onze weg naar vrede bewandelen

Pak je fakkel en denk aan elkaar
Dank je wel

Auteur: Joerie van Looij