Boer zoekt poep: heeft mensenmest de toekomst?

Wat als… we menselijke poep en plas zouden composteren voor de landbouw? Het klinkt misschien een beetje gek, maar het is dé oplossing voor een hele reeks ecologische problemen. Want van het mijnen van fosfaat voor kunstmest tot het verspillen van drinkwater tijdens het doortrekken: zodra we poep en plas niet langer als afval, maar als waarde gaan zien, verandert alles.

“Ik was me eigenlijk nooit bewust van wat er gebeurt als je doorspoelt”, vertelt sociaal ontwerper Fides Lapidaire, “maar zodra je erover na gaat denken, besef je hoe krom het systeem in elkaar zit. We mijnen fosfaat en andere nutriënten om kunstmest van te maken. Kunstmest put onze bodem uit en op die uitgeputte bodem produceren we voedsel. Dat eten wij op, onze buik verwerkt de voedingsstoffen, en vervolgens poepen en plassen we een gigantisch deel van die nutriënten weer uit. De bodem heeft die voedingsstoffen keihard nodig om weer nieuw voedsel te produceren. Maar wat doen wij? We spoelen het door. Met ons drinkwater. Vier tot tien liter drinkwater per keer, om precies te zijn. Het water wordt daarna gezuiverd en van de poep- en plasdeeltjes wordt slib gemaakt, dat we in Nederland verbranden. Ondanks de zuivering is het water hierna niet schoon genoeg om weer als drinkwater te dienen, dus spoelen we het weg naar zee. En vervolgens moeten we weer nieuwe nutriënten mijnen en schoon water zien te vinden om voedsel te produceren en onze wc door te spoelen.”

Fides Lapidaire. Foto door: Broodje Poep

Geen afval, maar waarde

Dit gebeurt allemaal omdat we poep en plas ‘vies’ vinden, ziet Fides. De techniek en kennis om van ontlasting vruchtbare compost te maken, zijn er namelijk gewoon. Daarom is het volgens haar tijd voor een radicale omslag in ons denken en doen. Want: “Elke keer als we naar het toilet gaan, produceren we waarde. En die waarde heeft onze Aarde keihard nodig om ons in de toekomst te blijven voeden.”

Om het grote publiek mee te nemen reist Fides met haar food truck ‘Broodje Poep‘ langs festivals en evenementen: “Aan de ene kant van de wagen zit een waterloos toilet, aan de andere kant een foodtruck waar ik broodjes verkoop waarvan de ingrediënten zijn verbouwd op compost van menselijke poep en plas”, vertelt ze. “Ik sluit dus letterlijk de voedselkringloop, maar probeer mensen vooral aan het denken te zetten. Want eerst lachen mensen of vinden ze het vies, maar als ze dan eenmaal het broodje in hun handen hebben, denken ze: hé, dit ziet er gewoon uit als een lekker broodje.”

Tevens maakte ze – samen met regisseur Yanna Hoek en filmmaker Jeppe van Pruissen – de documentaire ‘Holy Shit‘, waarin onder meer ecoloog Louise Vet vertelt hoe belangrijk het is dat we deze kringloop sluiten. Fides: “Met de documentaire willen we mensen aanjagen, want er moet nog enorm veel gebeuren. De techniek en logistiek moeten verder ontwikkeld worden. We moeten om de tafel met woningbouwverenigingen, want hoe ga je het opvangen in een flatgebouw of woonwijk? Daar moeten pilots voor gedraaid worden. En ook op het gebied van wet- en regelgeving moeten we vaart maken. Want op dit moment is het een grijs gebied: het mag niet wél, en het mag niet niét.”

Toekomst

Als Fides in de toekomst kijkt, ziet ze een wereld voor zich waarin we met ieder toiletbezoek een positieve impact maken. “Je gaat naar de wc en je ontlasting wordt vacuüm weggetrokken. Vervolgens gaat het door een buizensysteem, wordt het opgevangen en verwerkt tot compost. De nutriënten blijven behouden en we kunnen weer nieuw voedsel produceren. Er verandert dus niks aan onze wc-ervaring, maar het proces erna ziet er radicaal anders uit.”

“Als we de omslag naar de circulaire economie willen maken, moeten we onze manier van denken radicaal omschakelen”, gaat Fides verder. “Dingen die we nu automatisch als afval zien, moeten we als waarde gaan beschouwen. Onze afkeer tegen poep en plas zit zo diep, dat het ontzettend ingewikkeld voor ons is om het door een waardevolle bril te bekijken. Maar zodra dat ons lukt, kunnen we het met alles.”

Op zoek naar meer verhalen over hoe we een écht circulaire wereld kunnen creëren? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons groenste e-magazine ooit!

Dit verhaal publiceerden we samen met de Duurzame Jonge 100, waar Fides Lapidaire in 2020 instond
Foto’s door: Broodje Poep

Oorspronkelijk gepubliceerd op 16 december 2020. Laatste update: 4 september 2023