Bouwen aan het voedselsysteem van de toekomst: pionier Eva Vos laat zien hoe

Kippenboer zijn en een positieve impact op de Aarde hebben, hoeven elkaar niet uit te sluiten. Dat bewijst Eva Vos met KipEigen. Want: “Dieren vervullen een ontzettend waardevolle rol in het sluiten van kringlopen en bij de productie van plantaardig voedsel.” Dit is hoe én waarom.

Mens, dier en natuur: bij KipEigen is alles in balans. Op de kleinschalige kippenboerderij net buiten Hilversum – waar 200 kippen de hele dag buiten rondlopen – worden natuurlijke ecosystemen zoveel mogelijk nagebootst. Het resultaat? Vrijwel geen afval, een gezonde bodem die koolstof opslaat en een overvloed aan bijen, wilde vogels en andere dieren. Eva: “Bij KipEigen werken we samen met de natuur. We gebruiken de natuur als voorbeeld, zodat we haar niet uitputten, maar stimuleren.”

Op de bijzondere boerderij staat niet het maximaliseren van de eierproductie, maar de kip centraal. “Een kip wil het liefst lekker scharrelen en dat kan ze hier”, vertelt Eva. “Verder wil een kip beschutting, want van origine zijn het bosdieren. Om deze reden leven ze hier onder de fruitbomen en laten we de vegetatie groeien. Daar maken ze paadjes tussen en vinden ze allerlei lekkers. Veren pikken komt hier dus ook niet voor: ze vervelen zich geen moment.”

Kipmobiel

Om zowel de bodem als de kippen te beschermen maakt Eva gebruik van zogenaamde ‘kipmobielen’: hokken op wielen waar de kippen ’s nachts veilig op stok gaan. “Doordat de hokken verplaatsbaar zijn, kan ik de kippen om de paar weken een nieuwe ren geven”, vertelt Eva. “Zo heeft het gras de tijd om terug te groeien en maken de kippen weer een nieuw stukje land extra vruchtbaar met hun mest en gescharrel. De bodem raakt op deze manier niet uitgeput en is daardoor beter in staat om koolstof op te slaan.”

Dubbeldoelkippen

Naast de speciale manier van houden, heeft Eva gekozen voor een soort kip die minder eieren produceert en daardoor meer energie overhoudt om kip te kunnen zijn. “Bij KipEigen werken we met zogenaamde dubbeldoelkippen. Dit betekent dat ze niet volledig doorgeselecteerd zijn op vlees en ook niet op leg. De kippen die hier rondlopen zijn dus niet ‘voorgeprogrammeerd’ om zoveel mogelijk eieren te leggen of zo dik mogelijk te worden, waardoor ze energie overhouden om hun natuurlijke gedrag te vertonen en te genieten van het buitenleven.”

Daarnaast zijn ook de haantjes die uit dubbeldoelkippen geboren worden stevig genoeg om als vleeskip te dienen. Hierdoor worden haantjes bij KipEigen niet na de geboorte vergast, wat in de reguliere landbouw nog steeds massaal gebeurd. Eva: “Onze haantjes groeien in achttien weken naar slachtgewicht. Dit is ongeveer drie keer zo langzaam als in de reguliere landbouw.”

Moeten we niet helemaal van dierlijke producten af?

Ondanks alles wat Eva voor haar kippen doet, kun je je natuurlijk afvragen of we niet beter helemaal kunnen stoppen met dierlijke landbouw. Want hoe je het ook wendt of keert, feit blijft dat we dieren inzetten voor menselijk gewin. Voor Eva is het antwoord op deze vraag duidelijk ‘nee’. “Het klopt inderdaad dat we met het oog op dierenwelzijn en klimaatverandering veel minder vlees en dierlijke producten moeten eten. Maar een voedselsysteem zonder dieren zie ik eerlijk gezegd niet voor me. Dieren zijn namelijk cruciaal om kringlopen te sluiten en de plantaardige voedselproductie te stimuleren.”

Kringloopfunctie

Zo werkt Eva veel samen met de biologische tuinder en bloementeler die zich op hetzelfde terrein als KipEigen bevinden. “De kippen maken voordat de teler gaat zaaien bijvoorbeeld de bodem klaar door de plaaginsecten uit de grond te pikken en het onkruid op te eten. Hierdoor heb je geen bestrijdingsmiddelen nodig. De fruitbomen bieden op hun beurt weer beschutting aan de kippen. Verder gaan alle onverkoopbare groenteresten en de gevallen appels naar de kippen en de mest van de kippen gaat weer naar het land. Zo houden we het systeem met z’n allen op een natuurlijke manier in balans.”

Community Supported Agriculture

Om consumenten zoveel mogelijk bij dit alles te betrekken, werkt KipEigen met een speciaal model genaamd Community Supported Agriculture. “Dit betekent dat we leden hebben die allemaal deel-eigenaar zijn van de boerderij. Ieder lid betaalt jaarlijks een deel van de kosten en vervolgens krijgen ze datzelfde deel terug in eieren. Dus als de kippen een week wat meer eieren leggen, profiteert iedereen daarvan mee”, legt Eva uit. “Ook zijn de leden altijd welkom op de boerderij, stuur ik ze iedere week een update-nieuwsbrief en betrek ik ze actief bij de keuzes die ik maak.”

“Bij een supermarkt-ei worden de maatschappelijke kosten afgewenteld op de natuur of het dier. Dus eigenlijk zijn die eieren te goedkoop.”

Mensen die weten wat er op de boerderij gebeurd zijn eerder bereid om de ‘echte prijs’ voor een product te betalen. “De kosten per ei zijn hoger dan die van een supermarkt ei. Die meerprijs komt doordat we de kosten niet afwentelen op de natuur of dierenwelzijn, maar juist zorgen voor het milieu en de kippen een waardig leven bieden. Omdat de leden dit elke week weer met eigen ogen zien, zijn ze bereid dat beetje extra te betalen.”

Bovendien ziet Eva dat de leden van de boerderij ook in hun andere voedselkeuzes bewuster worden. “Zo zijn er mensen die bij mij een eieraandeel afnemen en vervolgens ook lid zijn geworden bij de biologische tuinderij om daar de rest van hun boodschappen te doen.”

Future-proof

Volgens Eva is er voor boeren een cruciale rol weggelegd om de Aarde voor toekomstige generaties leefbaar te houden. Want: “Als alle boeren met de natuur mee zouden werken, dan zouden grote problemen als de biodiversiteitscrisis en klimaatverandering echt opgelost kunnen worden.” Om deze reden is Eva niet alleen boerin, maar adviseert ze ook andere boeren over hoe ze stappen kunnen zetten richting agro-ecologische (stads)landbouw.

Toch kunnen boeren alleen de (over)stap maken naar natuur-inclusief maken als de consument hen daarin steunt. Dus bij deze wat tips:

• Doe je boodschappen waar kan bij lokale en kleinschalige voedselproducenten die de natuur stimuleren.
• Eet zoveel mogelijk plantaardig en haal dierlijke producten bij boeren die dierenwelzijn voorop hebben staan én die de dieren inzetten om kringlopen te sluiten en plantaardige voedselproductie te stimuleren.
• Volg de seizoenen en omarm een divers dieet. Want hoe diverser jouw koelkast, hoe diverser het landschap.

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blikverruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons nieuwste e-magazine. Inspiratie gegarandeerd.

Video door: Nadine Maarhuis

Dit verhaal publiceerden we samen met de Duurzame Jonge 100, waar Eva Vos dit jaar instaat.