Paradijs 2.0

Durf jij het aan om de prehistorie om te denken? De oorsprong van de mens is waarschijnlijk heel anders is dan wat de geschiedenisboekjes jou als kind leerden. Het leven van je verre voorouders was niet primitief, maar juist in perfecte harmonie met natuur. Je zou zelfs kunnen spreken van een hoogontwikkelde beschaving. Er was overvloed en vrede.

In mijn tuin probeer ik paradijselijke omstandigheden te creëren. Een plek waar alles kan groeien en bloeien zoals de bedoeling is. Een plek waar we leven met de seizoenen en waar onze kinderen zich op een natuurlijke manier kunnen ontwikkelen. Een thuisgrond voor mijn gezin. Geïnspireerd door permacultuur werk ik samen met natuur om een voedselbostuin te laten ontstaan en zelfvoorzienend te kunnen zijn. Er zijn fruitbomen, notenbomen, een moestuin en er lopen eenden, kippen en kwartels rond. Langzaam ontstaat in mijn tuin een wereld binnenin de wereld. De eerste witte reiger is al een kijkje komen nemen en ik ontdek insecten die ik nooit eerder in mijn leven heb gezien.

Het idee van een ‘secret garden’ heb ik altijd fascinerend gevonden. Een verborgen en helende tuin waar het goed toeven is. De paradijselijke tuin. Ik ben niet de enige met deze fascinatie. De Noorse singer-songwriter Aurora zingt: ‘Let me take you into the secret garden, I’ll be there painting the flowers’. Ook is The Secret Garden een prachtig kinderboek uit 1911 van de Britse schrijfster Frances Hodgson Burnett, waarin een Engels meisje een verborgen tuin ontdekt waar haar zieke neefje uiteindelijk genezing vindt. In 2015 schreef inspirator en muzikant Tijn Touber zijn boek Heimwee naar het Paradijs. Hij vraagt zich af waarom het verloren paradijs in zoveel culturen en verhalen terugkomt en wat het ons te vertellen heeft. In de boekenreeks over Anastasia van de Russische Vladimir Megre lees ik over een jonge vrouw die middenin het woud leeft. Ze leeft in haar bescheiden ‘veld’ en heeft alles wat ze nodig heeft binnen handbereik. De dieren helpen haar. Het doet me denken aan De Droom van Henri Rousseau, met een naakte vrouw gelegen in een paradijselijke tuin vol exotisch fruit, bloemen en dieren. In de beeldende kunst bestaat de stroming van het primitivisme, waarbij kunstenaars inspiratie zochten in het oorspronkelijke, de eenvoud en het onbedorven zijn.

Paradijselijke tuin
Religie verwijst ook vaak naar (de val uit) het paradijs. Het Hof van Eden is volgens de Hebreeuwse bijbel de plek waar Adam en Eva leefden, de eerste mensen op aarde. Eten van de boom der kennis zorgde ervoor dat zij zichzelf buiten de tuin plaatsten. In de Perzische en Arabische wereld is de paradijselijke tuin een eeuwenoud begrip. Het heet een Charbagh; een viervoudig omsloten tuin. Op de lijst van Unesco staan negen van deze tuinen op de werelderfgoedlijst. Oasen in de woestijn stonden model voor de tuinen en water speelt de hoofdrol als bron van al het leven. In de Koran wordt beschreven hoe het paradijs eruit ziet: prachtige tuinen bevloeid door de vier hoofdstromen van het leven. Het oud-Perzische woord voor ommuurde tuin is ‘Pairidaiza’ en het ontwerp voor deze tuinen zijn ontstaan omstreeks de zesde eeuw voor Christus. Waarschijnlijk is hieruit ook de legende van de Hangende Tuinen van Babylon ontstaan, een van de zeven wereldwonderen. Het ontwerp symboliseert Eden en de vier zoroastrische elementen van hemel, aarde, water en planten. Een plek van vredige orde, beschermt tegen de chaos daarbuiten.

Aan ons de vrijheid!
Om ons te herinneren aan onze oorsprong ontwierp kunstenaar Constant Nieuwenhuys een nieuwe leefomgeving voor de mens: New Babylon. Een stad vol verrassende ruimtes en speelse verbindingen. Het werd zijn levenswerk om mensen te laten zien hoe mooi het leven kan zijn. Aan ons de vrijheid! Hij werkte jarenlang aan honderden schaalmodellen en maquettes. In 2016 kwam er een grote tentoonstelling in het Gemeentemuseum Den Haag, waarbij bezoekers ook aan den lijve konden ervaren hoe trappen, etages en doolhoven samen een utopische stad creëerden. De installatie maakte veel los in mij. Het voelde alsof ik als een aapje slingerend van liaan naar liaan door het oerwoud bewoog. Ineens viel bij mij het kwartje: zo voelde het om als kind te spelen in de natuur. Natuur is het paradijs!

“Vergeet de geschiedenisboekjes op school met hun ellenlange opsommingen van grote ego’s, oorlogen en tijdvakken”

Vergeet de geschiedenisboekjes op school met hun ellenlange opsommingen van grote ego’s, oorlogen en tijdvakken. Dat leidt kinderen alleen maar af van waar het werkelijk om gaat. Vergeet het primitieve beeld dat geschetst wordt van onze verre voorouders in de prehistorie. Voor wie durft om te denken ligt onze oorsprong niet in barbaarse omstandigheden, maar in genialiteit. Ooit leefde de mens in perfecte harmonie met natuur en kunnen we spreken van een hoogontwikkelde beschaving. We leefden holistisch, in volmaakte verwevenheid met onze natuurlijke omgeving en in staat tot dingen die we nu niet meer voor mogelijk houden. Als in Pandora uit de film Avatar, maar dan zonder het commerciële circus eromheen (Pandora is nu een attractie is in Disneyworld). Er was overvloed, het fruit hing aan de bomen.

“Het nieuwe paradijs is in je eigen tuintje”

Is er een weg terug?
Je bent uit die prachtige tuin gevallen. En nu? Is er een weg terug? Ik denk het niet. We kunnen alleen nog maar vooruit, maar dan wel met een ander mindset. Als we onze kennis en technologie ten dienste van natuur gaan gebruiken, niet ten koste ervan. Het nieuwe paradijs is in je eigen tuintje. Paradijs 2.0. Het is helemaal geen gek idee om een eigen thuisgrond te beginnen, waar gezond voedsel in overvloed groeit en de soortenrijkdom terugkeert. Stel dat jij dit doet, en de buren naast je ook, en de buren daarnaast ook? Dit wordt foodscaping genoemd, een eetbare landschapsarchitectuur. Hoe zou de wereld er dan uit komen te zien?

Headerbeeld: Amber

Tekst door Marleen Dijkdrent. Afgestudeerd aan de WDKA in Rotterdam werkt ze als kunstenaar aan verschillende projecten. Ze laat zich graag inspireren door de complexiteit en genialiteit van natuur. Kunstproject Onder. Aards. Bestaan. bestaat uit interactieve landschapskunst over onze verwevenheid met de wereld onder onze voeten. Naast exposities op diverse locaties bestaan haar projecten ook uit buitenkunst, maakplaatsen of muurschilderingen.