Merijn Tinga: lessen over stilstand en koers houden

Merijn Tinga, ook bekend als de Plastic Soup Surfer, surfte 1.800 kilometer om één minister te spreken. In deze column voor MaatschapWij vertelt hij wat hij heeft geleerd over stilstand en koers houden. “Een duurzame toekomst vraagt hetzelfde als een verre oversteek op zee: vastberadenheid, een heldere blik en het vermogen om afleiding te negeren.”

Vrij weinig mensen brengen vier weken door op een windsurfplank. Laat staan een bruine van vlas gemaakte surfplank, een gerecyclede kern en plastic flesjes uit de rivier de Theems. Dat valt op. En dat was precies de bedoeling.

Twee jaar geleden surfte ik 1.800 kilometer van Oslo naar Londen – om Engelse flesjes terug te brengen die ik op de Zweedse en Noorse kust had gevonden. Lucozade- en Gatorade-flesjes. Engelse flesjes zonder statiegeld want dat kennen ze niet op hun eiland. Ik viste die flesjes tussen de grijze rotsen uit, schraapte het opgedroogde wier ervan af en verwonderde me over de enorme tocht die deze onzinkbare plastic scheepjes hadden afgelegd – honderden en honderden kilometers, met zuidwestenwinden en stroming naar hier, deze gekloofde granieten rotsen.

“Een mislukte tocht, een groot succes”

Het was niet de eerste keer dat ik me druk maakte om plastic zwerfflesjes. Bijna tien jaar geleden begon ik in Nederland een petitie om statiegeld in te voeren. Om aandacht te krijgen voor die petitie bedacht ik een stunt: met een surfboard van plastic flesjes de Noordzee over kitesurfen van Scheveningen naar Engeland. Een recordpoging. Zo erg als die tocht mislukte zo succesvol was de petitie. Ik verzamelde er 55.000 handtekeningen mee en toen ik ze mocht aanbieden in de Tweede Kamer, schreef ik er voor de zekerheid maar een motie bij. Die motie – de Plastic Soup Surfer-petitiemotie – werd de politieke doorbraak en de basis van het beleid waardoor er nu statiegeld is op kleine flesjes en blikjes. Dat is de korte versie van het verhaal.

Het lange verhaal
Het lange verhaal omvat jarenlange campagnes, weken aan lobbymeetings, bezoeken met Kamerleden in de gangen van de Tweede Kamer, coalities met lobbyisten van de ‘andere kant’, duizenden mailtjes en belletjes, en zelfs deurwaarders die ik afstuurde op directeuren van Coca Cola tot Albert Heijn. Maar toen het eenmaal ingevoerd werd was er na zes maanden al 80 procent minder blikjes en plastic flesjes te vinden op straat, in parken, rivieren en de zee.

Een klein succes kun je denken, te midden van alle klimaatellende. En ik zie het om me heen; mensen raken ontmoedigd. Dingen veranderen niet. Je blijft duwen. Je ziet steun afbrokkelen. Je vraagt je af: als niemand het doet, waarom zou ik het dan wél doen?

Stalker op een surfboard
Nadat statiegeld na veel omwegen en draaikolken uiteindelijk was ingevoerd, wilde ik mijn ervaring overbrengen aan de milieuorganisaties in landen waar statiegeld nog niet bestaat; zoals het Verenigd Koninkrijk.  En ik kon geen mooiere manier bedenken dan om op een windsurfplank te komen aanwaaien met onze Nederlandse ervaringen van de invoering.

Op zee, uren alleen, hangend aan de giek, heb je  zeeën van tijd om daarover na te denken terwijl de punt met flesjes door het water klieft. Elk uur kom ik een paar kilometer dichter bij mijn ene doel: een afspraak met de minister in Westminster. Ik voel me een gestoorde stalker op een surfboard. Gelukkig heb ik de steun van grote Britse milieuorganisaties, zodat ik iets minder op een psychopaat lijk en de MI5 niet achter me aan hoeft.

“Gelukkig heb ik de steun van grote Britse milieuorganisaties, zodat de MI5 niet achter me aan hoeft”

De expeditie was solo. ’s Avonds trek ik mijn surfplank op een rotskust of strandje, rol mijn slaapzak uit onder een zelfgemaakt afdak van mijn zeil met de SUP-peddel als tentstok. Eten haal ik bij haventjes en cafetaria’s onderweg. Soms word ik uitgenodigd om aan boord van een jachtje mee te eten. Ik maak foto’s van drijvend plastic en blijf in contact met Britse milieuorganisaties om momentum te bouwen rond mijn aankomst in Engeland.

Met horten en stoten
Verandering gaat met horten en stoten. En is vaak traag. Wat je leert van de zee is dat geduld onmisbaar is. Op een uitzonderlijk kalme dag zonder wind, kilometers uit de kust, alleen en eenzaam, midden op het water. Het is monotoon. Ik kom traag vooruit, mijn houding star, mijn spieren verkrampen. Ik kijk op mijn horloge: zeven kilometer per uur. De kaap die ik moet ronden ligt nog eenentwintig kilometer verderop. Als de wind stabiel blijft, sta ik hier dus nog drie uur, in exact dezelfde houding, starend naar een steen aan de horizon.

“Wat je leert van de zee is dat geduld onmisbaar is”

Het is verleidelijk om af te wijken, een makkelijkere koers te kiezen, een korte pauze te nemen aan de kant, vier kilometer verderop. Even uit de houding, even iets anders. Maar dat kleine gemak heeft een prijs. Voor je het weet, beland je aan lagerwal, in hogere golven waaruit ontsnappen een worsteling wordt, nog meer moeite kost.

Parallel
Al mijmerend, hangend aan de giek, zie ik de parallel met onze omgang van de milieuproblematiek. Het zijn niet de grote misstappen die ons van koers brengen, maar de kleine concessies. De subtiele afwijkingen, telkens weer. Doelen die worden opgeschoven, ongemakkelijke keuzes die worden vermeden, toekomsttechnologie waarop we hopen zodat we de moeilijke beslissingen van vandaag niet hoeven te nemen. Telkens net niet scherp aan de wind, net niet de koers die we wéten dat nodig is.

Een duurzame toekomst vraagt hetzelfde als een verre oversteek op zee: vastberadenheid, een heldere blik en het vermogen om afleiding te negeren. Politiek, bedrijven en consumenten raken te snel verstrikt in de details van de korte termijn, vergeten het grote plaatje, de échte bestemming. Maar koers houden betekent weerstand bieden aan de verleiding van de makkelijke weg. Het vraagt tijd, focus en doorzettingsvermogen.

Als je een kaap wilt ronden, moet je hem blijven aansturen. Telkens de zeilen trimmen. Kleine aanpassingen doen. Met z’n allen. Daarvoor hoef je niet obsessief een minister te stalken vanaf een surfplank of onder een surfzeil te slapen. Of tegen de stroom in te ploeteren tot je niet meer kunt.

“Actie is het belangrijkste medicijn tegen ontmoedigd raken”

Zoek elkaar op en deel. Maar het belangrijkste is dat je niet ontmoedigd raakt. En ‘doen’ is daartegen het beste medicijn.

Tegen de stroom in
Merijn Tinga, auteur van het recent verschenen ‘Tegen de Stroom in’. In dit boek trotseert Merijn wind, water en weerstand om een in Zweden aangespoeld plastic flesje naar het hart van de macht in Londen te brengen – op een windsurfboard.

Zijn missie laat zien dat positieve verandering binnen ieders handbereik ligt. Of het nu gaat om grote daden of kleine keuzes in het dagelijkse leven of op je werk, het begint met focus, doorzettingsvermogen en moreel leiderschap.

Met rauwe eerlijkheid en vastberaden idealisme leert hij jou hoe je voorkomt dat cynisme de overhand krijgt. Hoe je blijft bewegen ook als het tegenzit. Van zijn strijd voor statiegeld tot persoonlijke reflecties over verantwoordelijkheid en hoop: zijn campagnes, surfexpedities en lessen inspireren je om door te zetten – tegen de stroom in.

Tekst Merijn Tinga, ook bekend als de Plastic Soup Surfer. Merijn is bioloog, surfer en activist. Met zijn acties vraagt hij aandacht voor de problemen die veroorzaakt worden door plasticvervuiling in Nederland en daarbuiten. Door zijn inspanningen werd statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes in Nederland ingevoerd. Middels publiekscampagnes, lobbywerk en surfexpedities blijft hij zich onvermoeibaar inzetten voor een betere wereld.

Luister ook naar zijn verhaal in de Idealenpodcast van Jasper de Weerd op MaatschapWij.

Foto Header: Esther Leystra.