Lesgeven in een voedselbos

Er hoeft geen nieuwe blog meer te worden geschreven over dat het niet goed gaat met het tegengaan van de opwarming van de aarde. We weten het namelijk wel. Als docent ben ik gestopt met het prediken van hoe slecht het allemaal gaat. Deze boodschap zet niet aan tot handelen en maakt niet gelukkig. Op zoek dus naar iets anders: de liefde voor de natuur (zie vorige blog) maar hoe stel ik mijn liefde voor de natuur centraal in het onderwijs dat ik geef? 

Zelf ben ik betrokken bij het opzetten van een voedselbos. En hoe mooi is het dan om met mijn leerlingen naar voedselbos de Amstelaar te gaan. Dit voedselbos is relatief nieuw. Nu nog kleine boompjes, maar als de leerlingen er om de zoveel tijd een keer langs gaan, zien ze het bos groeien en voelen ze zich er vast meer verbonden mee. Dan groeit de liefde voor de natuur vanzelf.

In theorie klinkt het goed. Nu in de praktijk.

Idee rondleiding
Laat ik niet te ambitieus beginnen. Ik nodig een docent biologie uit en de leerlingen die gekozen hebben om eindexamen te doen in biologie. Het is een kwartiertje fietsen vanaf het station en een half uurtje vanaf school. Piep, zucht en nog veel meer. Het blijven pubers, maar daar kijk ik doorheen. Een aantal leerlingen kan het niet vinden en een aantal is te laat. Ik geef een rondleiding van twintig minuten en laat ze veel proeven en ruiken. De helft van de  groep vindt het interessant en doet mee. De andere helft waggelt er een beetje achteraan. Veel leerlingen stellen vragen en na de rondleiding blijven er nog een paar hangen. Na afloop ben ik best tevreden over het resultaat.

Idee speurtocht
Het maken van een speurtocht is iets meer werk dan ik dacht. Goed dat ik de eerste versie heb getest met drie leerlingen. Ik had niet gedacht dat ze zoveel dingen anders zouden interpreteren. Het werd in ieder geval duidelijk dat het niet werkt om leerlingen te vragen zelfstandig naar het voedselbos te gaan. Van de zes leerlingen die aan de test mee zouden doen, bereikten er maar drie het voedselbos.

Dus gezamenlijk fietsen naar het voedselbos. Natuurlijk weer veel gepiep en gesteun, maar de meeste leerlingen waren er en zo konden we van start gaan met de speurtocht. De leerlingen waren veel te snel klaar en de antwoorden op de vragen in de speurtocht vielen erg tegen, maar de leerlingen waren lekker bezig en hebben in ieder geval kennisgemaakt met het voedselbos.

Idee praktische opdracht
Het idee was dat ik de leerlingen wat vragen zou gaan stellen over het hoe en waarom van een voedselbos en zij mij daarna een advies zouden geven. De vragen zouden ze in groepjes beantwoorden om zo de basiskennis te verkrijgen. De opdracht was achteraf misschien iets te ingewikkeld. Het grootste probleem was echter de samenwerking. In elk groepje was er slechts één leerling die de kar trok en zich verantwoordelijk voelde. De andere leerlingen deden eigenlijk niets. Sommigen heb ik weg moeten sturen. Ze braken takken af, maakten grappen, waren niet betrokken en wisten niets. Het resultaat was onvoldoende.

Zo blijkt dat je wel iets kunt verzinnen, maar dat de praktijk vaak weerbarstiger is. Toch hebben de leerlingen kennisgemaakt met het voedselbos en als ze er over een tijdje weer langs fietsen, zal een aantal ongetwijfeld met elkaar over het bos praten. Hopelijk zijn hier en daar zaadjes geplant.

Liefde voor de natuur onderwijzen is niet eenvoudig. Sterker nog, een grote fout is dat nog steeds veel mensen denken dat wanneer je ergens onderwijs over krijgt, je er daarna positief over gaat denken en er een attitudeverandering optreedt.  Zo simpel is het helaas niet. Wat in ieder geval wel gelukt is, is dat de leerlingen kennis hebben gemaakt met het voedselbos en dat ze hun docent er enthousiast over hebben horen praten. Zo blijf ik proberen. Nu maar wachten of er ook een zaadje ontkiemt.

Tekst door: Bas Huijbers

Bas Huijbers werkt als onderwijspionier, herstelgericht trainer en maatschappijleerdocent met als doel het onderwijs klimaatbestendig te maken. Zijn blog is daarbij zijn externe geheugen.