Leren van je tuin (slot): maakbare wereld

Tussen weilanden en sloten in het zuidoosten van Friesland ligt een kleine oase. De laatste vijftien jaar hebben Rien en Elly de plek omgetoverd tot een organische en poëtische dwaaltuin die blijft verrassen. In een korte serie verhalen probeert Rien van zijn tuin te leren. Dit keer aandacht voor de maakbare wereld.

Een zonnige ochtend in juli. Ik heb op mijn favoriete plek onder de kastanjeboom mijn stoeltje al klaargezet. Hier kan ik uitkijken over het nog jonge maisveld aan de andere kant van de sloot. Een groene zee van maïs en weilanden strekt zich uit tot aan de horizon. Ik voel me bevoorrecht. Als ik mijn krant opsla, zie ik vanuit mijn ooghoeken dat een tractor met een kunstig bouwwerk van stalen buizen het maisveld opdraait. Zodra hij op het veld staat, klapt hij als een enorme spin zijn tentakels uit. Als de loonwerker, hoog op de machine en veilig onder het glas, de spuitkoppen aan het werk zet, pak ik met een zucht mijn stoeltje weer op. Straks zal hij een paar meter bij me vandaan vlak langs de slootkant scheren. De Monsoon Active die hij spuit is een ‘gewasbeschermingsmiddel’ dat alles doodt behalve de maïs. Alle onkruiden tussen de maisplanten zullen in een paar weken verschrompelen. Volgens de website van Bayer is alles getest en goedgekeurd en loop ik geen enkel gevaar. Als ik na een tijdje mijn plaats weer inneem, hangt de chemische lucht nog steeds boven de sloot.

In onze maakbare wereld leggen we de grond onder onze voeten onze wil op. We verstenen haar om ons te kunnen dragen. We breken haar eindeloos open om onze mest te kunnen verwerken. We bespuiten haar als ze niet produceert wat wij voor haar bedacht hebben. De neveneffecten van deze houding worden duidelijk. Twaalf verschillende bestrijdingsmiddelen op een gemiddeld bakje aardbeien. Het nog onbekende effect van steeds meer Pfas in onze grond en in ons lichaam. Maisvelden en weides die een boomloos niemandsland zijn geworden en tot de laatste meter in productie zijn genomen. Koeien die als te zware melkmachines moeizaam door onze weilanden schuifelen, als ze er al lopen.

“Er zitten meer levende organismen in een theelepel grond dan er mensen op aarde zijn”

Gelukkig is er ook een ander verhaal te vertellen. Iedereen voelt dat de grond geen manipuleerbare dumpplaats voor ons mestprobleem is. Haar vergeten ‘wijsheid’ wordt steeds meer gezien. Organismen zoeken balans, lossen problemen op. Wie de film ‘onder het maaiveld’ heeft gezien kan niet anders dan diepe verwondering voelen over de grond onder onze voeten. Er zitten meer levende organismen in een theelepel grond dan er mensen op aarde zijn. Die zwangere grond onder mijn voeten bevat vitaliteit en ‘programma’s’. Het is indrukwekkend hoeveel natuur-inclusieve initiatieven er nu worden uitgewerkt die uitgaan van dit denken.

Er worden niet alleen verhalen verteld, er is ook veel actie. Een groeiend aantal jonge mensen laat zich niet laten afbluffen door de stelling dat het niet anders kan en dat dit nu eenmaal ‘het systeem’ is. Zij weten dat ditzelfde systeem op keuzes van consumenten rust. Zij zoeken andere supermarkten op, nemen hun eigen verpakkingen mee, maken creatieve netwerken om meer regionaal en biologisch te eten. Ik denk aan grootouders die niet meer meewerken aan de plastic troep die de speelgoedwinkel voor hun kleinkinderen aanbiedt. Ik denk aan mensen die aan een duurzame toekomst bouwen door lid te worden van Land van Ons of andere organisaties die daadwerkelijk grond aankopen met het doel duurzaam boeren mogelijk te maken.

Weten zij dan zo goed hoe het moet? Nee, er is ook iets anders nodig: leren van het ‘oude systeem’ en de wijsheid van boeren. Er zijn mensen nodig die bruggen kunnen slaan in deze gepolariseerde wereld. Die het lekkere gevoel van overtuigen en winnen bij zichzelf hebben ontmaskerd en echt werk maken van gezamenlijk denken. Ze zijn assertief maar erkennen dat in het niet-weten en in complexiteit een creatieve kracht is verborgen. Zij hebben wel standpunten maar kunnen ook de emotionele spanning van een tegenstelling verdragen. Zij weten dat je niet alles kunt weten.

“Het is één grond die ons verbindt”

Als het ‘stof’ is neergedaald, loop ik nog even door de tuin, die ik zo graag als een oase zie. De brandnetels en bramen groeien er overdadig door de vermesting die via lucht en water binnendringt. Oases bestaan hier niet. Het is één grond die ons verbindt. Geboortegrond, grond van bestaan, grond waar we in terugkeren. In een flits zie ik een kring stoelen middenin in een leeg weiland. Boeren en burgers die naar elkaar luisteren en dan stilvallen. Om naar de grond te luisteren….

Tekst door: Rien van der Zeijden

Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.