Ieder bedrijf heeft een Klimaatburgemeester nodig

Nu de economie weer een beetje begint aan te trekken, trekt de ene na de andere opvallende advertentie voor het werven van personeel aan ons voorbij. Bedrijven lijken zich echter nog niet bewust te zijn van het belang van een focus op duurzaamheid en/of maatschappelijke impact in hun HR-beleid.

Ok, toegegeven, uit onderzoek blijkt dat ‘de Nederlandse student’ nog niet massaal kiest voor de nieuwe duurzame start-up om na de opleiding voor te gaan werken. Maar toch groeit het aandeel van bedrijven met een sterke focus op maatschappelijke impact in de lijstjes van de populairste werkgevers onder studenten.

Het blijkt dus een slimme tactiek te zijn voor bedrijven om meer focus te leggen op het ontwikkelen van duurzaamheidsstrategieën om toptalent aan te werven. Maar #hoedan? Zo gemakkelijk is dat namelijk niet, zeker niet als je bedrijf ooit gestart is met een niet-zo-duurzame missie.

Om mee te doen in de betekeniseconomie kan het voor een bedrijf lonen om een voorbeeld te nemen aan het concept van de Klimaatburgemeester. Sinds 2021 zijn verspreid door het land Klimaatburgemeesters actief, die zich inzetten voor duurzaamheid op lokaal niveau. Dat kan variëren van een stad, dorp of wijk in de grote stad. Zo zijn er in Rotterdam en Den Haag meerdere Klimaatburgemeesters actief.

“Klimaatburgermeesters spelen een rol in de klimaattransitie”

De Klimaatburgemeester probeert met projecten, het verschijnen in lokale media of het optrekken met de lokale politiek burgers te inspireren om duurzamer te leven. Met wisselend succes overigens, want niet alle gemeentehuizen zitten ze te wachten op zo’n ‘bemoeizuchtige’ Klimaatburgemeester. Positief is wel dat over de afgelopen jaren hun aantal gestaag groeit en ze dus wel degelijk een rol spelen in de klimaattransitie. Sterker nog, ze hebben het zelfs gered tot in de jaarlijkse Duurzame Top 100, gepubliceerd en samengesteld door Trouw.

Veel ruimte voor eigen invulling
Ik ben zelf ook actief als Klimaatburgemeester en wat mij zo aantrekt in het concept is dat het een focus legt op inspiratie en positiviteit en veel ruimte overlaat voor eigen invulling. Dit geeft het concept kracht, omdat zo iedere Klimaatburgemeester met haar of zijn acties een positieve impact kan maken, juist op het gebied waar diegene energie van krijgt. En die bevlogenheid zorgt dan weer voor meer productiviteit. Wat ons brengt bij het bedrijf. Want hoe kan een Klimaatburgemeester in een bedrijf zorgen voor meer focus op duurzaamheid?

“Het Klimaatburgerschap heeft voordelen voor bedrijven”

Als concept zie ik het Klimaatburgerschap een aantal voordelen brengen voor het bedrijf als organisatie:

– Vergroten van de zichtbaarheid rondom duurzame thema’s
Ten eerste zorgt de benoeming van een Klimaatburgemeester voor meer zichtbaarheid rondom duurzame thema’s. Tegelijk kan het ook leiden tot een meer duurzame richting van de strategie. Zo kan een bedrijf in plaats van zich uitsluitend te richten op de kwartaalcijfers en de volgende aandeelhoudersvergadering, meer focus leggen op het welzijn van de natuur en omgeving.

– Kan leiden tot het vormen van een klimaatcoalitie
De Klimaatburgemeester gaat natuurlijk niet alleen aan de slag. Hij verzamelt idealiter collega’s uit verschillende lagen in de organisatie om zich heen. En zet met hen verscheidene duurzame projecten op. Juist door over afdelingen en hiërarchieën heen te werken, kan er een momentum ontstaan van samenwerking en breed gedragen verantwoordelijkheid. Wat weer zorgt voor meer inspiratie bij andere werknemers.

– Focus op groene dingen doén
Doordat de Klimaatburgemeester een focus heeft op inspiratie en positiviteit, hoeven de projecten die in gang gezet worden geen ‘gevaar’ op te leveren voor andere werknemers. Door laagdrempelig te beginnen en gaandeweg transparant resultaten te delen, kan er iets in gang gezet worden. Juist ook als zaken niet lukken, of moeilijker blijken te zijn dan van te voren gedacht.

– Verandering van onderaf
De rol van de Klimaatburgemeester wordt idealiter niet ingevuld door een persoon in de top van de organisatie, maar veel liever iemand uit het middenkader. Zo wordt het door andere werknemers niet ervaren als een bedreiging van hogerop, maar veel meer als een beweging vanuit de eigen gelederen. Bottom-up heet dat zo mooi in het Engels, en dat is bewezen effectiever dan de top-down methode.

– Cultuur veranderen is moeilijk
De Klimaatburgemeester focust vooral op snel op te zetten groene projecten, gericht op positiviteit en impact. Door deze verandering en doordat meerdere mensen over het geheel van de organisatie worden meegenomen, ontstaat er langzaamaan een cultuurverandering. En cultuurveranderingen laten zich, zoals we weten, niet plannen of kunnen niet worden gemanaged vanuit Excel. Die cultuurverandering wordt veel vaker geïnitieerd en geleefd door mensen binnen de organisatie en door mensen die de organisatie aantrekt.

– Bereiken van het gewenste het tipping point
De verandering van één of enkele werknemers kan zorgen voor een sneeuwbaleffect. Een mooi voorbeeld hiervan geeft Chris Julien in zijn boek Alledaags Activisme. Daarin spreekt hij over de wens van het vergroten van de reductie doelstelling voor CO2 van de gemeente Amsterdam door enkele ambtenaren. Deze verhoging van 42 naar 48 procent reductie werd in gang gezet door het schrijven van een brandbrief door enkele werknemers naar alle 18.000 collega’s. Een knap staaltje ‘ongehoorzaamheid’, waarbij één brief kan leiden tot een substantiële verandering van de doelstelling binnen een organisatie.

Kortom, laten we beginnen met het uitdragen van de Betekeniseconomie en snel op zoek gaan naar een Klimaatburgemeester binnen onze organisatie. En nee, die naam ‘Klimaatburgemeester’ bekt niet echt lekker. Suggesties voor een betere naam zijn daarom van harte welkom.

Je kunt jezelf opgeven als Klimaatburgermeester. Wie dit voor 11 oktober 2024 doet, kan nog mede invulling geven aan de Nationale Klimaatweek die plaatsvindt van 11 tot en met 17 november 2024.

Tekst door: Patrick Steenks
Patrick is medeoprichter van Keytoe, een ‘beweging’ die bedrijven helpt te transformeren tot ondernemingen die winst maken én van waarde zijn voor de gemeenschap, de natuur eerbiedigen én het bedrijfsleven inspireren hierin mee te doen.