Seaspiracy: het is nog niet te laat om onze oceanen te redden

Een leeggeviste zee is voor niemand leuk. In de Netflix-documentaire Seaspiracy komt alles boven water wat we moeten weten over de weg die ons visje naar ons bord heeft afgelegd. En dat is schrikken. 

De makers van de documentaire Cowspiracy zijn een nieuwe wantoestand op het spoor gekomen: de visindustrie. Tijdens de anderhalf uur durende documentaire Seaspiracy leerde ik dat het zeeleven in extreme mate bedreigd wordt door ons consumptiegedrag. Bij de aftiteling staarde ik ontdaan naar het scherm. De scènes over slavernij, de effecten op klimaatverandering en de walvissenmoord flitsen nog langs mijn netvlies. De conclusie: we eten te veel vis en dat moet kappen als we het zeeleven en daarmee onszelf willen redden.

De oceaan is ons leven

Onze oceanen worden leeggevist om te voldoen aan de hoge vraag naar vis. Volgens onderzoekers is het resultaat hiervan dat er in 2048 überhaupt geen vissen meer zijn om te vangen. Anderen zeggen dat dit in 2079 zal zijn. Maar het precieze jaartal waarin oceanen leeggevist zijn, is minder relevant dan dat we afstevenen op een catastrofe.

Want een catastrofe zal het zijn. Niet omdat we dan geen zalm of zeebaars meer kunnen eten, maar omdat ons hele aardse ecosysteem afhankelijk is van het oceaanleven. In Seaspiracy spreekt maker Ali Tabrizi over ontluisterende getallen. 93 procent van alle CO2 op Aarde zit opgeslagen in waterplanten. Door de visnetten die over de bodem worden gesleept worden deze planten kapot gemaakt. En minder vissen betekent minder vissenpoep en dat betekent minder eten voor het koraal. Een stervend koraalrif betekent meer CO2. En helaas blijft het daar niet bij.

Een onbalans in het ecosysteem

Visnetten maken geen onderscheid tussen vissen die wij eten en degenen die wij niet eten, zoals: dolfijnen, walvissen en haaien. De zeedieren die nodig zijn voor een leefbaar klimaat. Want wanneer dolfijnen en walvissen naar het wateroppervlakte komen voor lucht, bevruchten zij fytoplankton. Fytoplankton neemt vier keer meer koolstofdioxide op dan het Amazone regenwoud. En dat willen we, want het fytoplankton zet CO2 om in zuurstof. Maar liefst 85 procent van de zuurstof die wij inademen wordt op deze manier geproduceerd. Haaien hebben eveneens een belangrijke rol in het ecosysteem: ze houden het zeeleven in balans. Haal je de haaien weg, dan ontstaat een overpopulatie van de vissen die zij eten. Door overpopulatie is het eten op een gegeven moment op, met uitsterven als gevolg. En zo gaat het verder tot de kleinste organismen in de voedselketen.

Het visnetten-probleem

De visserij heeft nog een neveneffect dat niet al te best is. De visnetten belanden in de oceaan. Doordat deze precies geconstrueerd zijn om zeedieren te doden, sterven een heleboel dieren onbedoeld. In Seaspiracy blijkt dat 46 procent van het plastic in de oceaan bestaat uit visnetten. Ter vergelijking: plastic rietjes vormen 0,03 procent van het plastic probleem. De schildpadden hebben dus veel meer last van onze visnetten dan van onze rietjes. Dat wil niet zeggen dat we prima weer plastic rietjes in huis moeten gaan halen, maar wel dat we moeten kijken hoe we visnetten in de oceaan kunnen reduceren. Het grootste probleem voor ons ecosysteem is de commerciële visserij, zegt schrijver en zoöloog George Monbiot in de documentaire. Deze veroorzaakt meer schade dan plastic, olievervuiling of olierampen.

Een doorgeslagen visindustrie

Het beeld van Kapitein Iglo zit in ons geheugen gegrift. Als we denken aan visserij, zien we een rood vissersbootje met een charmante kapitein aan het roer. Maar niks is minder waar. Volgens George Monbiot bestaat de visserij in werkelijkheid uit moordmachines die technologisch zo ver ontwikkeld zijn dat ze in razend tempo de zee leeg vreten. Of eigenlijk doen wij dat, dat leeg vreten.

Voor nog meer wantoestanden raad ik aan om Seaspiracy zelf te kijken. Daar zie en hoor je meer over: slavernij, corruptie, de afwezigheid van regulering in de ‘duurzame’ visserij en de ziektes in gereguleerde visteelt. En de ontdekking dat – tegen alle verwachtingen en overtuigingen in – vissen wel degelijk pijn en angst kunnen ervaren. Ze hebben zelfs een gevoeliger zenuwstelsel dan wij hebben en bezitten wel degelijk een bewustzijn.

Het is niet te laat

Dan het leuke deel, we kunnen er wat aan doen. “We kunnen dit,” spreekt George Monbiot ons bemoedigend toe. Omdat de overheid niet ingrijpt in de commerciële visserij moeten we er zelf iets aan gaan doen, zegt de Britse zoöloog. Zo kunnen we het zeeleven – en daarmee onszelf – redden van een dramatische ondergang:

• De boodschap van Seaspiracy is helder: stop met vis eten. Daarmee maak je de grootste impact, want waar minder vraag is, moet het aanbod slinken. Gevolg: de visindustrie zal afnemen.
• Je plastic-consumptie reduceren is nog steeds een goed idee. Want de overige 54 procent van het plastic (naast de visnetten) in de oceaan vormt een groot probleem voor het zeeleven. En voor ons, want microplastics – die inmiddels overal op onze Aarde te vinden zijn – blijken ook voor onze gezondheid niet zo best.
• Doe mee aan een plastic-opruimactie.
• Vind je op het strand, op een boot in de zee of ergens in de duinen een visnet of touw: knip het in stukjes en gooi het bij het plasticafval. Zo voorkomen we dat nog meer zeeleven onnodig sterft.
• In Japan is dolfijnen-verkoop booming business. Maar van de dertien die ze er vangen, wordt er een verkocht aan een dolfinarium. De andere twaalf worden gedood. Dolfijnen eten namelijk vissen, en de visserij ziet ze daarom als concurrent. De grootste impact kunnen we dus maken door geen vis meer te eten, maar we kunnen ook een belangrijk signaal afgeven aan de industrie door het dolfinarium niet meer te financieren. Dat is sowieso een goed idee, want een dolfinarium is geen leuke plek. De dieren kunnen precies niet doen wat ze willen en moeten precies doen wat ze niet willen.
• Vind je het lastig om aan je omega’s te komen bij een visvrij-dieet? Omega-3 is gezond, maar dat maken vissen niet zelf aan. Dat halen zij uit algen. Dus het tussen-dier ‘vis’ kunnen we skippen en overstappen op algen. Dat is ook beter, want de vissen die wij eten zitten vol zware metalen die niet goed voor ons zijn. Bijvoorbeeld in de vorm van een algenburger, zeewierspaghetti of supplementen.
• Toch echt een snakkende behoefte naar de klassieke vissmaak? Deze alternatieven komen heel dichtbij!

Het is de zee en al het leven op Aarde waard om het anders te doen. We kunnen dit!

Op zoek naar meer verhalen over een eco-positieve levensstijl? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang gratis ons laatste e-magazine!