Een groene, verbonden en gezonde toekomst begint in je achtertuin én het stemhokje

Met de Provinciale Staten en waterschapsverkiezingen voor de deur hebben we een fantastische kans om onze stem te laten horen voor een groene, gezonde en verbonden toekomst. Een toekomst vol eerlijk, gezond, duurzaam en lokaal voedsel waarvoor boeren en telers een eerlijke prijs krijgen. Die toekomst, weet Bregje Hamelynck, initiatiefnemer van permacultuur-tuinderij Ús Hôf, mede-oprichter van CSA Netwerk Nederland en woordvoerder van de Groene Boeren, ligt zoveel mogelijk in onze eigen achtertuin. 

“Mam, hoe zit dat nou als alle permafrost smelt?”. Deze vraag van haar zoon greep Bregje Hamelynck jaren geleden bij de keel en ze besloot haar ecologische zorgen om te zetten in actie. Dit startte met het besef dat ze van het voorzien in een van onze eerste basisbehoeften, voedsel, en dan met name het verbouwen ervan, “gewoon nul verstand had”. En dat in hun eigen voedingspatroon ook wel iets mocht veranderen. 

“We hoeven niet bij de pakken neer te gaan zitten: we hebben allemaal handelingsperspectief door gewoon stappen te zetten”

Het leidde in 2013 – na het volgen van een opleiding permacultuur – tot de oprichting van één van de eerste Community Supported Agriculture (CSA) boerderijen van Friesland: Ús Hôf. Want, zo realiseerde Bregje al snel, met de twee hectare grond achter hun woonboerderij kon ze veel méér monden voeden dan alleen die van haar eigen gezin. Inmiddels voorzien Bregje en haar man Michel wekelijks 180 huishoudens van verse groenten en fruit. 

Van anonieme supermarkt naar verbonden buurtmarkt

Maar dat niet alleen: naast de tuinderij is een voedselcoöperatie ontstaan, met zoveel mogelijk duurzame producten uit de regio, aangevuld met producten van de biologische groothandel. Kortom, een volledige vervanging van de gangbare supermarkt: de Buurtmarkt. Iedereen die enthousiast is over het concept kan het opstarten – de Buurtmarkt hoeft niet gekoppeld te worden aan een CSA – met behulp van de kennis die via de Voedselwerkplaats wordt gedeeld. Door op deze manier op zoveel mogelijk plekken in Nederland eten ‘uit eigen achtertuin te bieden’…

• …krijgt de consument toegang tot ‘eten met een gezicht’ en geen anoniem voedsel dat duizenden kilometers aflegt voor het op ons bord belandt.
• …eten we voedsel zonder zorgen over residuen, zeker waar het kinderen betreft. Zie ook dit artikel van Foodwatch.
• …komt ons voedsel uit een gezonde bodem, niet uit verarmde grond of van steenwol. En eten uit een gezonde bodem heeft kwaliteiten die onze eigen gezondheid ten goede komen.
• …ontstaat verbinding met andere mensen die het leuk vinden om deel te nemen aan een voedselgemeenschap die bewust met eten om wil gaan en die hun voedseleuro’s willen spenderen in hun eigen gemeenschap. Bijdragen aan een lokale (voedsel) gemeenschap betekent voor boeren en telers een eerlijk inkomen.
• …wordt de marktpositie van boeren en telers eerlijker en stabieler: door meer rechtstreeks en minder via grote inkopers te leveren, wordt de druk om tegen een zo laag mogelijke prijs zoveel mogelijk voedsel uit de grond te persen kleiner. Een eerlijkere prijs betekent dat ze betere hoeders over hun grond kunnen zijn. En dat heeft ongekend grote voordelen voor ons landschap, onze waterkwaliteit, de biodiversiteit en de kwaliteit van ons voedsel.
• …krijgen alle boeren en telers de kans om te participeren in de korte keten. Niet elke kleine boer of teler heeft immers de mogelijkheden om zelf een afzetkanaal op te zetten. Via Local Food Works kunnen boeren en telers zich aanmelden om een eigen Buurtmarkt te ontwikkelen of te leveren aan een Buurtmarkt in hun eigen omgeving. 
• …komen boeren en burgers weer met elkaar in verbinding. De boer komt via CSA’s en Buurtmarkten weer te weten wat er bij de consument speelt en de burger weet wat de boer beweegt. 

Kortom, er ontstaat een win-win-win situatie voor de consument, de boer en de planeet.

Nederland Groenboerenland

Is het verhaal dan nu af? Zeker niet. Momenteel wordt er achter de schermen met meerdere partijen aan de transparantie van de korte ketens gewerkt via PGS (Participatory Guarantee Systems). Groter worden heeft immers ook weer als consequentie dat, zeker als je koopt bij buurtmarkten, je de boer of teler in kwestie niet (altijd) meer ziet. Toch wil je graag het verhaal achter het eten blijven vertellen.

Ook de landelijke en regionale politiek speelt een belangrijke rol, weet Bregje, die een groot deel van haar tijd besteed aan lobbyen voor het Groenboerenplan. “Vanuit onze boerenpraktijk lopen we tegen veel hobbels aan in het huidige landbouwbeleid. Op basis van deze ervaringen hebben we in tien punten aangegeven wat er naar ons idee zou moeten gebeuren om ruim baan te geven aan de transitie naar een duurzame landbouw. We hopen dat de Tweede Kamer het kabinet zal aansporen om te kiezen voor een échte transitie. In onze diverse boerenbedrijven laten we zien dat het kan. Laten we van agrarisch Nederland een Groenboerenland maken. Goed voor boeren, voor de natuur en voor ons allemaal.”

Van toeschouwer naar deelnemer

Met Ús Hôf, het CSA Netwerk en het Groenboerenplan laat Bregje zien dat een andere toekomst mogelijk is, zodra we de stap zetten van toeschouwer naar deelnemer, van praten naar doen. Ook Govert Geldof (adviseur complexe omgevingsprojecten) roept daartoe op: “De twee grote spelers die momenteel op het veld staan zijn de overheid en de grote marktpartijen. Die zitten beiden gevangen in het neoliberale denken. De burgers, die zitten op het toeschouwersbankje. Zou het niet fantastisch zijn om weer in een land, provincie, stad of dorp te leven waar er drie spelers zijn? Waar overheid, marktpartijen en burgers allemaal volwaardige spelers in de wedstrijd zijn en we teruggaan naar een coöperatieve samenleving?”

Een utopie? Absoluut niet, vindt Bregje. “We kunnen allemaal onze eigen verantwoordelijk pakken. Allereerst door onze stem uit te brengen. Dat is de gemakkelijkste manier om deelnemer aan het leven te worden. Een iets inspannender manier is dat we ons afvragen waar we onze eigen energie nu eigenlijk insteken. Hoe kunnen we allemaal in onze eigen kleine cirkel (of dat nu je gezin, je werk, je bedrijf of je vereniging is) bijdragen aan een betere samenleving? We hoeven niet bij de pakken neer te gaan zitten of met onze armen over elkaar: we hebben allemaal handelingsperspectief door gewoon stappen te zetten.” En één van die stappen is door op 15 maart te stemmen. Bregje: “Claim de toekomst van jezelf, je kinderen en alle kinderen die nog geboren gaan worden”.

Wil je meer verhalen lezen over mensen die zich inzetten voor een gezonde Aarde? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief. Dan krijg je ook ons laatste e-magazine cadeau.