Bestrijdingsmiddelen en jouw gezondheid: dit moet je weten over glyfosaat

De afgelopen tijd lazen we in de media weer heel wat berichten over bestrijdingsmiddelen in ons voedsel. Onder andere dat de hoeveelheid gif op Nederlandse groentes niet af-, maar juist toeneemt. Verontrustend nieuws, want zodra die giftige stoffen onze darmen bereiken kunnen ze grote schade toebrengen aan onze gezondheid. Wat doet al dat gif in ons eten, en belangrijker nog: wat doet het in ons lichaam?

Bestrijdingsmiddelen als glyfosaat werken als een antibioticum in de bodem. Zoals je misschien weet, betekent ‘anti’ tegen, en ‘bioticum’ leven. Het zijn dus middelen tégen het leven in de bodem. In een gezonde bodem huizen triljoenen organismen per vierkante centimeter. Dit bodemleven, zoals virussen, bacteriën, schimmels, gisten en algen bepalen voor een groot deel de gezondheid van een bodem. En ook hoeveel voedingsstoffen een plant of gewas kan opnemen. Jouw gezondheid en vitaliteit zijn voor een groot deel afhankelijk van de voedingsstoffen (vitamines, mineralen, sporenelementen, antioxidanten, koolhydraten, vetten, eiwitten) in je voeding. Met andere woorden: jij bent wat je eten at.

Steeds meer bestrijdingsmiddelen

Een bodem zonder micro-organismen levert zwakke(re) planten: zij hebben immers de voedingsstoffen uit de bodem nodig om zelf veerkrachtig te blijven. Omdat dit bodemleven grotendeels verdwijnt door onder andere bestrijdingsmiddelen en kunstmest, moeten wij zwakke planten in leven zien te houden. Anders hebben we geen eten. En dat doen we … met andere bestrijdingsmiddelen! Doordat onkruid resistent wordt tegen bestrijdingsmiddelen, gaan we steeds meer gebruiken.

Glyfosaat is een onderdeel van zeer veel bestrijdingsmiddelen. Los van het feit dat glyfosaat zich als een antibioticum gedraagt in de bodem én in onze darmen, hoopt het zich op in het eetbare deel van de plant. Dus in de graankorrel, maïskorrel of de boon. Aangezien ons hoofdvoedsel voor een groot deel daaruit bestaat, krijgen we (als we niet-biologisch eten) dus veel glyfosaat-rijk voedsel binnen.

Ik merk vaak dat mensen de problemen die zich afspelen in de bodem niet koppelen aan hun eigen bord. En daarmee niet aan hun eigen gezondheid. Dat is niet zo vreemd, want we horen of lezen daar nooit wat over. Toch is het belangrijk dat we het wél weten.

Wat doet glyfosaat in je darmen?

Zoals glyfosaat vooral impact heeft op de bodemgezondheid, zo heeft het ook vooral impact op onze darmgezondheid. Onze gezondheid, ook die van ons brein, is primair gezeteld in onze darm. Daar bevindt zich tevens zo’n tachtig procent van ons immuunsysteem. Er zijn heel weinig ziektebeelden die geen link hebben met onze darmgezondheid.

Glyfosaat is de snelweg naar welvaartsziekten en aandoeningen die verband houden met een westers dieet

Glyfosaat is een chelator, dat wil zeggen: zowel in de bodem, de plant als in het menselijk lichaam bindt het de belangrijkste mineralen en sporenelementen, zodat deze niet meer beschikbaar zijn voor mens of plant. Zonder die stoffen kan je lichaam niet optimaal functioneren en al zeker niet de (lever)ontgifting in goede banen leiden. Immers: voor elke adequate biochemische reactie in je lichaam of brein zijn álle voedingsstoffen nodig. Daar komt nog bij dat een verstoorde darmflora kan leiden tot een beschadigde darmwand (lekkende darm). Niet alleen worden er dan minder goede stoffen opgenomen, er kunnen ook schadelijke stoffen binnenkomen én er lekken dingen weg uit de darmen die daar niet uit zouden mogen lekken. Als die via je bloed in de rest van je lichaam terechtkomen, kan dat allerlei klachten en aandoeningen veroorzaken.

Snelweg naar welvaartsziekten

“Glyfosaat is de snelweg naar welvaartsziekten en aandoeningen die verband houden met een westers dieet, zoals maag- en darmstoornissen, obesitas, diabetes, hartaandoeningen, depressie, autisme, onvruchtbaarheid, kanker en de ziekte van Alzheimer”, zeggen sommige onderzoekers over het bestrijdingsmiddel. Het wordt in verband gebracht met onder andere:

• Parkinson. In meerdere landen, waaronder Frankrijk, Duitsland, de Verenigde Staten en Canada is wetenschappelijk een verband gelegd tussen het gebruik van bestrijdingsmiddelen en Parkinson. Volgens neuroloog Bas Bloem, die Parkinson mede wijt aan bestrijdingsmiddelen, begint Parkinson feitelijk altijd in de darmen.
• Tekorten aan serotonine en dopamine. Onze darm is hoofdproducent van neurotransmitters als serotonine, dopamine en melatonine. Bij neurotransmitters denken we vaak aan ons brein. Maar de neurotransmitter serotonine zorgt bijvoorbeeld voor het ritmisch laten samentrekken van de darmen zodat er geen obstipatie of een prikkelbare darm ontstaat. Wellicht dat glyfosaat hierdoor ook met obstipatie in verband wordt gebracht.
• Grotere kans op angsten en depressies. Logischerwijs heeft dit alles te maken met de chelerende werking van glyfosaat, het feit dat we belangrijke psychobiotische darmbacteriën kwijtraken en de hierboven beschreven tekorten aan serotonine en dopamine. Twee neurotransmitters die bij een disbalans ervan tot angsten en depressies kunnen leiden.
• Het verstoort de werking van het enzym cytochroom P450. Dit enzym moet er onder andere voor zorgen dat xenobiotica (zoals bestrijdingsmiddelen) afgebroken en afgevoerd worden.
• Het verstoort de aanmaak van glutathion: De belangrijkste ontgifter van onze cellen, maar ook de belangrijkste antioxidant.
• Het verstoort mogelijk de aanmaak en opname van vitamine D, B12 en vitamine K, molybdeen, selenium en ijzer.
• Het verhoogt mogelijk het risico op coeliakie en glutenovergevoeligheid.

Waarom is glyfosaat niet verboden?

Hoewel glyfosaat nog steeds niet verboden is, zijn er nu eindelijk wel stemmen die het willen verbieden. Waarom dat tot op heden niet gebeurd is, is omdat de bestrijdingsmiddelen die nu gebruikt worden, voldoen aan de toetsingsmethoden uit de jaren ’80. Daarbij wordt tijdens onderzoek naar residulevels op ons voedsel slechts gekeken naar de effecten van één chemische component. Voor de toelating wordt geen toxicologisch onderzoek gedaan naar een combinatie van verschillende residuen die veelvuldig op ons voedsel aanwezig zijn. Van die zogeheten cocktails weet nog niemand zeker wat de effecten zijn, maar de meest giftige stof waar glyfosaat vaak mee gemixt wordt is POEA. Dit lijkt de toxiciteit van glyfosaat te verhogen.

“Ons ‘hakuna matata’ idee dat we geen zorgen hoeven te hebben over de dag van morgen is leuk in The Lion King. Maar niet in ons dagelijkse leven”

“Pesticiden waarvan niet eenduidig is of ze een risico vormen voor mens en milieu, zouden uit voorzorg van de markt gehaald moeten worden”, stelt Wageningse hoogleraar Violette Geissen in mijn bookazine ‘Mooi Eten’. Ik ben het daar helemaal mee eens. Ons ‘hakuna matata’ idee dat we geen zorgen hoeven te hebben over de dag van morgen is leuk in The Lion King. Maar niet in ons dagelijkse leven, lijkt mij. Pas dus op met producten waarin veel glyfosaat zit. Dat is:

• Niet-biologisch voedsel: groente en fruit van niet-biologische oorsprong, soja, mais, suikerbieten, buitenlandse tarwe, wijn, alle vlees, zuivel en eieren van dieren uit de bio-industrie die niet-biologische mais, soja en tarwe hebben gegeten.
• Niet-biologische katoen: luiers, maandverband, tampons, wattenschijfjes, kleding, etcetera
• De lucht, in de bodem en in ons water: pesticiden verspreiden zich veel verder dan de akkers waarop is gespoten. We kunnen deze ‘gifdeken’ tegengaan door boeren te steunen die geen of minder pesticiden gebruiken. Hoe meer biologisch we eten, hoe schoner onze leefomgeving wordt

Bestrijdingsmiddelen vermijden 

Gelukkig kan je ervoor kiezen om zo glyfosaat-vrij mogelijk te leven. De grootste winst boek je voor zoveel mogelijk voor biologisch te gaan. Koop je groente en fruit bijvoorbeeld op een biologische boerenmarkt. Verder kun je hier op letten:

• De aardappelteelt is grootverbruiker van bestrijdingsmiddelen. Koop aardappelen altijd van onbespoten teelt. Dat kost twintig cent meer, maar daarmee kunnen we heel wat bestrijdingsmiddelen uitbannen.
• Ook bloembollen bevatten heel veel bestrijdingsmiddelen. Koop daarom alleen biologische bloembollen en bloemenmengsels. Bijvoorbeeld bij bio bollenboer Huibers.
• Koop geen giftige planten in tuincentra maar kies voor de biologische variant. Dat geldt voor planten die je in je tuin plaatst, maar zeker ook die je binnen houdt.
• Het gros van de vleesvervangers in de supermarkt bestaat uit niet-biologische soja. Een gewas dat veelvuldig besproeid wordt met glyfosaat. Maak je eigen overheerlijke burgers. Gezonder, lekkerder en gevarieerder!
• Koop biologische granen uit Nederland, of koop producten die daarvan zijn gemaakt.
• Kies voor biologisch katoen.
• Eet minder dierlijke eiwitten, zoals vlees, zuivel en kaas. Dieren uit de bio-industrie hebben voornamelijk niet-biologische en dus glyfosaat-rijke mais, soja en tarwe gegeten. En als je het wel eet, kies voor eerlijke en duurzame producten.
• Geef jezelf grond cadeau via Land van Ons. Of geef het weg als duurzaam cadeau.
• Als je geen onbespoten/biologisch voedsel koopt, neem dan in elk geval deze 11 tips van Juglen Zwaan serieus om de blootstelling te verminderen.

Wil je meer verhalen van onze ambassadeurs lezen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief en krijg ons laatste e-magazine cadeau.

Oorspronkelijk gepubliceerd op 15 maart 2022. Laatste update: 6 februari 2023.