Het huidige zorgsysteem in Nederland is doodziek. Een krampachtig streven naar doelmatigheid en efficiency heeft ons tot slaaf van het systeem gemaakt. En dat doet pijn. Bij de zorgverlener met hart voor de zaak. Bij de zorgafnemer, die zich een nummer voelt. Het roer moet om. Maar hoe? Gelukkig is er licht aan het eind van de tunnel.
De samenleving verandert in hoog tempo. Privatisering, liberalisering, marktwerking en individualisering hebben het publieke landschap flink opgeschud. Zorggebruikers zijn veranderd: autonomer, mondiger, en beter geïnformeerd stellen ze andere eisen aan de zorg. Vergrijzing drijft de kosten sneller op dan verwacht. Het zorgsysteem in Nederland is – ondanks alle goede intenties – gewoon niet gebouwd om adequaat op deze veranderingen in te kunnen spelen. Er gaapt een kloof tussen de maatschappelijke ontwikkeling en het systeem. En die groeit.
Nederland verandert, de zorg verandert mee. Maar niet snel genoeg.
Een harteloos stelsel
De kloof die is ontstaan hebben we geprobeerd te dichten met meer regels en meer controle. Maar dat pakt averechts uit. Zorgprofessionals zijn gemiddeld ruim 40% van hun tijd kwijt aan administratieve rompslomp. Het vertrouwen is weg op alle fronten. Het hart van de zorg is menselijkheid. Dat hart is eruit gerukt. De menselijke maat is verdwenen. En daarmee de kwaliteit. We zijn in een neerwaartse spiraal terecht gekomen en hoe langer we het zorgsysteem in Nederland overeind houden, hoe dieper we zinken.
Weg met het zorgsysteem in Nederland
Hoe herstellen we de verbroken verbindingen tussen werkvloer en management, tussen zorgverlener en verzorgde, tussen hoofd en hart? Volgens Jan Rotmans (hoogleraar Transitiekunde) is er maar één oplossing: de deur uit met het huidige zorgstelsel in Nederland. “Wij die dit zorgsysteem hebben opgebouwd moeten het tot de grond toe afbreken en een nieuw systeem opbouwen”, aldus Rotmans.
Samenredzaamheid
De eerste contouren van een nieuwe manier om de zorg te organiseren in Nederland tekenen zich af. Veel vernieuwende initiatieven zijn opgericht door mensen die zorg onderling zo goed mogelijk willen regelen. Samenredzaamheid dus. Wie zijn deze zorgkantelaars? En hoe herstellen zij het menselijke fundament van de zorg?
Van vergaderen naar zelfsturing
Als je focust op kosten, dan gaat de kwaliteit omlaag. Als je focust op kwaliteit, dan gaan de kosten omlaag. Dat bewijst Jos de Blok met Buurtzorg. Zijn geheim? Volledig zelfsturende teams. Geen planners, geen managers. Vertrouwen en verantwoordelijkheid in plaats van controle en achterdocht. En het werkt. ‘Hoe minder je organiseert, hoe beter’, zegt hij in de uitzending van Brandpunt. En dit zei hij erover op zijn Ted Talk in Geneve:
Kiloknaller in het zorgsysteem
Met hernieuwd vertrouwen en het afbreken van de bureaucratische iron cage alleen zijn we er helaas niet. Zorgverzekeraars hebben steeds meer macht gekregen. En macht corrumpeert. Het vertrouwen in zorgverzekeraars is niet voor niets historisch laag. In een ideale wereld vervult de zorgverzekeraar de rol van verstandige huismoeder. Boodschappen worden gekocht op basis van prijs, kwaliteit en deugdelijkheid. In de praktijk doen de zorgverzekeraars hun boodschappen alleen bij de goedkoopste supermarkt. En bij het inkopen selecteren ze uitsluitend op prijs. Zo hebben we een ‘kiloknaller-zorgsysteem’ in Nederland gekregen.
Levensvatbare alternatieven
Hoogleraar innovatiemanagement Mathieu Weggeman vindt dat verzekeraars in de waardeketen van het zorgsysteem zo weinig toevoegen, dat ze er zonder grote risico’s uitgehaald kunnen worden. Samen met Marcel Canoy (econoom) en Jan Rotmans vormt de hoogleraar de bende van drie. Ze brengen hun visie ook in de praktijk. Zorgeloos Care is een levensvatbaar alternatief voor het huidige zorgverzekeringsstelsel in Nederland.
Want dat loopt overduidelijk op zijn laatste benen.
De beweging van onderop is groeiend en veelbelovend. Maar om het systeem te veranderen hebben we meer friskijkers en kantelaars als De Blok, Rotmans en Weggeman nodig. Mensen met eigenzinnige ideeën over de zorg. En mensen met het lef om ze te implementeren en op te schalen. Wat moet er volgens jou op de hervormingsagenda van de zorg? Praat en denk mee!
Ook interessant om te lezen: Dit kunnen we leren van bottom-up innovatie in het Deense zorgsysteem
Iedere week een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Inspiratie gegarandeerd.
Help je mee heel Nederland te inspireren een steentje bij te dragen een socialer, rechtvaardiger en duurzamer maatschappij? Word dan vriend van MaatschapWij.
Laden ...