Spiritualiteit is in trek, vooral in deze tijd. Want nu meer dan de helft van de Nederlanders ongelovig is, grijpen we naar andere middelen om de grote vragen des levens te beantwoorden. En dat is misschien wel precies wat we nodig hebben in een rationele wereld.
De zomer van 2006 was er een van grote veranderingen. Ik was twaalf geworden en de middelbare school stond voor de deur. Mijn moeder en ik verhuisden van een sociale huurwoning op vier hoog in Amsterdam naar een koophuis in Nijmegen. Mijn vader bleef met zijn gezin in Amsterdam. In dat koophuis zouden we nieuwe gezinsleden aantreffen: een stiefvader, een stiefzusje en twee stiefbroertjes. De laatste drie hadden net de grootste tragedie van hun leven te verwerken gekregen: ze waren plotseling hun moeder verloren.
In de herfst was het leven aanzienlijk veranderd ten opzichte van de lente van datzelfde jaar. Iedereen had zijn eigen worsteling binnen dit verhaal en de mijne bestond uit zwaarmoedigheid. Waar ik tot mijn twaalfde nog gewoon leefde zonder vragen te stellen, begreep ik nu de zin van het leven niet meer. ‘Wat zijn we nou eigenlijk allemaal aan het doen op deze aardbol?’ ‘Waar komen we vandaan en waar gaan we heen?’ En: ‘Waarom doen we überhaupt mee aan dit hele verhaal?’ Mijn vader quote Coldplay per sms: ‘Nobody said it was easy’ en deelde zijn eigen spirituele inzichten. Dat bood troost.
Net als vele anderen groeide ik op in een geseculariseerde samenleving. Dat wil zeggen zonder religie of vastomlijnd groter kader waar we de gebeurtenissen in ons leven aan kunnen linken. Inmiddels is meer dan de helft van de Nederlanders ongelovig, volgens het CBS.
Interessanter dan belachelijk maken, is om te onderzoeken wat spiritualiteit ons te bieden heeft in onze zoektocht naar antwoorden
Maar dat we minder gelovig zijn, betekent niet dat we geen behoefte hebben aan een groter verhaal. Vroeg of laat komen we allemaal oog in oog te staan met de grote vragen des levens. Wat doe ik hier? Wat is de zin van het leven? En waar gaan we heen als we doodgaan?
Velen van ons duiken voor antwoorden op deze vragen in de wondere wereld van de spiritualiteit – wat inmiddels niet meer alleen het terrein van de hippies en new agers is. Yogacursussen, retraites, mindfulness en meditaties zijn alomtegenwoordig. Astrologie en tarotkaarten worden geraadpleegd om richting te geven aan het leven. En alternatieve therapeuten, acupuncturisten en reiki-behandelaars, readers en healers, haptonomen en mesologen bezocht om emotioneel-lichamelijke problemen op te lossen.
Toch voel ik ongemak om te schrijven over spiritualiteit. Ik ben geneigd om te benadrukken dat ik ook heel rationeel ben, met beide benen op de grond sta en dus totaal geen zweefteef ben. Want ondanks dat spiritualiteit in populariteit is toegenomen, is rationaliteit nog steeds de norm. En maakt die norm graag ‘de onnozele spirituelen’ belachelijk.
Maar misschien is de nadruk op rationaliteit juist ons probleem. Want wie een flinke existentiële crisis heeft ervaren, zal met mij zijn dat het rationele wetenschappelijke verhaal weinig troost biedt in crisistijden. Dus interessanter dan belachelijk maken, is om te onderzoeken wat spiritualiteit ons te bieden heeft in onze zoektocht naar antwoorden.
“Vooral de sceptici zijn leuk om in mijn praktijk te ontvangen. Na afloop van een reading verandert hun houding,” vertelt spiritueel reader Casandra la Cruz aan de telefoon. Mensen met vragen komen bij haar voor antwoorden. Dus belde ik haar op voor de antwoorden op de mijne. Ze maakt van die verbazingwekkende dingen mee die we gewend zijn van spirituele verhalen. Tijdens een van haar sessies – Casandra tuned dan in op iemands energie en krijgt informatie door over haar cliënt – voelde ze de hele tijd de behoefte om te zeggen dat de vrouw moest letten op haar buikklachten. De vrouw ging naar de gynaecoloog en ontdekte dat ze cystes op haar eileiders had. Deze moesten met spoed worden verwijderd.
Binnenin zaten negatieve overtuigingen, pijnlijke emoties en oude verhalen waar ik mij geen raad mee wist. Ik wilde zo snel mogelijk weer naar buiten
“Nu worden de meeste mensen geleefd door de ratrace. Ze werken hun hele leven, maar ervaren weinig voldoening en zijn ongelukkig,” zegt Casandra: “Veel mensen leven van buiten naar binnen. Ze zijn bezig met geld, werk, familie en volgen de sociale normen van de samenleving. Ze schakelen hun gevoel zoveel mogelijk uit en zetten rationaliteit aan.” ‘De westerse blokkade,’ noemt zij dit fenomeen. Dat kunnen mensen lang volhouden, totdat ze opbranden en niet meer mee kunnen in de ratrace. In haar praktijk komen dan ook veel mensen met burn-outklachten. Een duidelijke wake up call, volgens Casandra: “Na een burn-out beginnen mensen vaak aan de weg naar binnen en worden ze niet meer geleefd door hun omgeving, maar gaan ze leven zoals ze zelf willen. Dat is spiritualiteit.”
Op mijn twintigste liep ik tegen die westerse blokkade aan. Met mijn bachelor op zak, ging ik de wijde wereld in en viel in een zwart gat. Kennelijk was mijn studie een soort vangnet om niet met mezelf te hoeven dealen. Ik volgde een boeddhistische meditatiecursus en leerde mijn aandacht naar binnen te richten. Maar daar wilde ik helemaal niet zijn. Binnenin zaten negatieve overtuigingen, pijnlijke emoties en oude verhalen waar ik mij geen raad mee wist. Ik wilde zo snel mogelijk weer naar buiten. ‘Dus hoe kom ik dan wel veilig binnen?’, vroeg ik mij af.
Ik snapte er geen reet van, maar het werkte
Op aanraden van mijn meditatiedocent las ik het boek ‘Zelfcompassie’ van Kirstin Neff. Haar woorden voelden als een warme deken. Ze schreef dingen als: ‘Liefde, verbinding en acceptatie zijn je geboorterecht. Om ze toe te eigenen hoef je alleen naar binnen te kijken’, en ‘je weet hoe je een goede vriend kan zijn voor iemand anders, dus weet je ook hoe je dat voor jezelf kan zijn’. Kirsten leerde mij om de zelfcriticus in mijn hoofd te onderzoeken en empathischer te maken: observeer wat je denkt en voelt (meditatie en mindfulness dus), je bent niet alleen in wat je ervaart (dit is onze gedeelde menselijkheid), en geef jezelf compassie en liefde voor alles wat je ervaart.
Na verloop van tijd werd het makkelijker om naar binnen te gaan. Want als ik dat deed, veroordeelde ik mezelf minder: wat daar binnen leefde mocht er meer zijn.
Toch circuleerden de grote vragen des levens nog steeds rond in mijn koppie. Misschien had ik het allerdiepste van mijn binnenste nog niet bereikt. Dus zocht ik verder en vond. ‘Iedereen heeft een bron van weten in zich, een eigen waarheid van waaruit je kunt leven,’ stond op de website van Intuïtief Traject. In de opleiding leerde ik niet alleen om mijn stem ten opzichte van mijn binnenwereld te veranderen, maar ook om alles los te laten wat ik niet meer nodig had uit die binnenwereld: de energie van negatieve gedachten, pijnlijke emoties en oude verhalen liet ik uit mijn lichaam wegstromen. Ik snapte er geen reet van, maar het werkte.
Als ik mijn eigen antwoorden mag geloven, is leven kennelijk niet zo ingewikkeld. In ieder geval niet zo ingewikkeld als onze laatmoderne levens soms lijken
Door een shitload aan vastgeroeste energie los te laten, voelde ik iets kernachtigs opkomen. Ik zag mezelf op mijn netvlies steeds vaker als kind voorbij komen die vol enthousiasme de wereld wilde ontdekken en ervaren – zoals mijn kitten ‘s ochtends naar mij toe komt met haar kwispelstaartje (in kattentaal betekent dit: ‘yeah, wat gaan we doen vandaag?’). Ik herinnerde mijn behoeften aan in de natuur zijn, met dieren spelen en gewoon mogen ervaren wat het leven te bieden heeft.
De vragen over waarom de dingen zo zijn zoals ze zijn veranderden in verwondering over dat het zo is. De antwoorden waren simpel en totaal anders dan ik ooit met mijn hoofd had kunnen bedenken. Het had niks van doen met zweverigheid en alles met het aardse leven. Juist met wat het betekent om mens te zijn en met beide voeten op deze Aarde te existeren. En dat is kennelijk allemaal niet zo ingewikkeld als ik mijn eigen antwoorden mag geloven. In ieder geval niet zo ingewikkeld als onze laatmoderne levens soms doen lijken.
Dus tegen mijn twaalfjarige ik die met de grote vragen des levens kampt, wil ik zeggen: ‘Je weet de zin van het leven allang, want je bent hier om het leven te ervaren. Meer hoef je niet te doen. Het komt goed, ga maar lekker spelen.’
Wil je meer lezen over existentiële kwesties? Iedere week vind je een flinke dosis positiviteit en blik-verruimende kennis in onze gratis nieuwsbrief. Schrijf je nu in en je krijgt ons meest recente e-magazine cadeau. Inspiratie gegarandeerd!
Oorspronkelijk gepubliceerd op 18 december 2020. Laatste update: 30 oktober 2021
Laden ...